اشتغال استارت آپ ها از شعار تا واقعیت

بی شک استارت ‌آپ‌ها نقش بی‌بدیلی در رشد و توسعه جوامع در دنیای کنونی ایفا می‌کنند. خلق اندیشه، کارآفرینی، رشد صنعت گردشگری، کسب وکارهای متنوع جدید، فناوری های نوآورانه و ظهور اقتصاد جدید در حوزه کسب و کار، نقطه عطفی در عرصه اقتصاد به شمار می رود که پنجره جدیدی برای کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باز کرده است تا اینگونه بتوانند بهره ‌مندی بیشتری از توسعه در حوزه اقتصاد دانش ‌بنیان بدست آورند.
با نگاهی به روند رو به رشد سرمایه گذاری جهانی روی استارتاپ‌ها در ۲ دهه اخیر می توان گفت یکی از مهم ترین ارکان و موثر بر این مقوله، سرمایه و وجود موسسات و نهادهای سرمایه گذاری است که نقش مهمی در شکل گیری، رشد و موفقیت کسب و کارهای نوپا دارند.
مطلوبیت فضای کسب و کار از جمله شاخص ‌های تعیین‌ کننده وضعیت اقتصادی هر کشوری به شمار می رود که هر چه این فضا شفاف‌تر و رقابتی‌تری باشد، سریع تر به طرف رونق اقتصادی پیش خواهد رفت.
طبق گزارش رسمی بانک جهانی در سال ۲۰۱۸ میلادی، ایران در رتبه ۱۲۴ از میان ۱۹۰ کشور قرار گرفته است که این رتبه در منطقه خاورمیانه نسبت به دیگر کشورهای عربی وضعیت مطلوبی نیست و حالا ایران هم برای دستیابی به رفاه، کارآفرینی، نوآوری و اشتغال باید مقررات مربوط به کسب و کارها را اصلاح کند. در همین راستا، توجه به استارت آپ ها که نماد موفقی از کسب و کارهای نوین هستند گام بزرگی در راستای شکوفایی اقتصادی به شمار می رود که با مدیریت صحیح به خودکفایی هایی منتهی می شود.
در چند سال اخیر استان گلستان هم از حضور استارت آپ ها بی بهره نبوده است و حضور چند شرکت جدید در این عرصه شاید نشانگر زمینه مساعد برای توسعه این مشاغل باشد که همچون دیگر مشاغل بنا به دلایلی مورد بی مهری و کم توجهی مسئولان قرار گرفته است.
ضریب نفوذ ۹۰ درصدی به گفته مدیران بخش مخابراتی گلستان، فرصت مناسبی برای فعالیت استار آپ ها در شاخه های گوناگون است اما آنچه بیش از همه فراروی کسب و کارهای نوین قرار گرفته سیل ناامیدی برای رسیدن به ایده های کسب و کار فضای مجازی در این استان است.
ایجاد نمایشگاه الکامپ در سال ۹۷ با رویکرد حمایت از استارت آپ ها، نمونه بارزی از این وعده ها بود که به رغم نگاه مثبت صاحبان و علاقمندان این مشاغل، نتوانست پشتیبان خوبی برای این افراد باشد.
در همان زمان مدیر کل فنی و حرفه ای گلستان هم با قبول برخی از مشکلات مرتبط با آموزش ایده پردازان استارتاپی اظهار کرده بود که یکی از اقداماتی که می تواند استارتاپ ها را از خطر شکست نجات دهد، فراگیری آموزش های لازم پیش از شروع فعالیت است.
سید علیرضا حسینی طلب گفته بود که مطالعه کافی، بررسی ظرفیت های استان گلستان و جستجو برای بازارهای مصرف، الزاماتی است که انجام آن می تواند به راه اندازی ایده جدید و موفق منجر شود.
به عقیده وی حرکت به سمت راه اندازی شرکت های متکی به فناوری های نوین یک ضرورت اجتناب ناپذیر است اما باید در این مسیر ویژگی های بازار سنجیده شده و با معیار انعطاف پذیری مقابل تحرکات بازار اقدام به راه اندازی کسب و کار جدید کرد.
۲۵ خرداد امسال هم یک رویداد استارت‌آپ ویکند با عنوان «صنایع خلاق» با شرکت بیش از ۱۳۰ ایده از داخل و خارج کشور در بخش‌های مختلف از جمله بازی‌های رایانه‌ای، گردشگری، شهر هوشمند، خدمات مالی و صنایع خلاق در گرگان برگزار شد که ۳ نماینده از استان گلستان عنوان های نخست و سوم مشترک را بدست آوردند، تیم مازندران دوم شد و تا سقف یک میلیارد تومان از این ۴ طرح حمایت مالی صورت گرفت.
این مساله نشان می دهد اگر چه به رغم وجود خلاقیت های زیاد در زمینه فعالیت های استارت آپی که به نوعی رونق اشغالزایی در گلستان را به همراه دارد، اما حمایت های مالی از این ایده های کسب و کاری جدید آن طور که باید عملی نشده است.
مرداد سال گذشته استاندار اسبق گلستان سید مناف هاشمی اعلام کرده بود که تشکیل بانک اطلاعاتی از ایده ها و استارت آپ ها بخصوص در حوزه روستایی ضروری است و باید تلاش کنیم با اقتصاد سازی ایده ها زمینه اشتغال را فراهم آوریم.
مساله حمایت از استارت آپ ها در حالی از سوی مسئولان استانی مکرر اعلام می شود که تعدادی زیادی از ایده پردازان این حوزه از انجام نشدن عملی وعده ها و کم توجهی مسئولان به اشتغالزایی این بخش گلایه مندند.

استارت آپ ها، پایه های رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی

به عقیده یکی از مشاوران کسب و کار استارت آپی در گلستان، نبود قوانین مدون، مالیات، بیمه، نبود حمایت های همه جانبه، مشخص نبودن جایگاه در برنامه های اقتصادی، ناشناخته بودن و نداشتن چشم انداز و برنامه جامع از جمله موانع توسعه کسب و کارهای الکترونیکی و استارت آپ ها در استان است که به رغم شعارهای داده شده هنوز حمایت چشمگیری از این طرح ها دیده نشده است.
ناصر صبغی افزود: بحث استارت آپها و شرکت‌های خلاق هم اکنون تبدیل به یک بحث مهم در حوزه اشتغال شده و این شرکت‌ها که با ورود به عرصه‌های مختلف، در حال تغییر ساز و کارهای کسب و کار در جامعه هستند، در واقع توان رسیدن به اهداف تعیین شده در اقتصاد مقاومتی را دارند.
وی ادامه داد: اگرچه استارت آپ ها را به عنوان شیوه جدید اشتغالزایی پذیرفته شده اما زیرساخت های لازم برای کار و فعالیت آنان را فراهم نشده است.
این مشاور با بیان اینکه مشاغل سنتی همچنان در صدر اعتماد مردم هستند، گفت: احساس نگرانی کسب ‌وکارهای سنتی هنوز حل نشده و همین احساس و اقدامات در پی آن در برخی موارد سبب شده تا مشکلات بزرگی برای استارت‌‌آپ‌ها به وجود آید و از سوی دیگر، مردم نیز به دلیل عدم حمایت های همه جانبه مسئولان از کسب و کارهای مجازی اعتماد کاملی به این کسب و کارها ندارند.
صبغی اظهار کرد: مشکلات قانونی و گاهی بروکراسی‌های دست‌ و پاگیر اداری و سنتی از دیگر مواردی است که میتوان به آن اشاره کرده و نبود دانش و آگاهی کافی و همچنین فیلترینگ‌ بعضی از استارت‌آپ‌ها هم که ناشی از این چالش بزرگ است، ادامه راه را برای صاحبان این نوع کسب و کار سخت تر کرده است.

سنگ اندازی، عامل کم رونقی استارت آپ ها

یکی دیگر از صاحبان کسب و کار استارت تاپی در گلستان با بیان اینکه دستگاه های اجرائی استان نقش سازنده ای در توسعه این نوع مشاغل در استان دارند، گفت: وضعیت بازار فضای مجازی به گونه ای است که اگر چه مردم در شرایط فعلی به فضای مجازی توجه زیادی می کنند، اما به دلیل رقابتی بودن این مشاغل و مشاغل سنتی و عدم برخی حمایت های اجتماعی زمان اعتماد شهروندان به استفاده از خدمات مشاغل اینترنتی طولانی مدت می شود.
وی که از اظهار نام خود بنا به دلایلی خوداری کرد، افزود: فقدان حمایت برای دریافت تسهیلات کم بهره و سرگردانی در دستگاه های اجرائی برای موافقت با دریافت این نوع تسهیلات و برخی سنگ اندازی ها برای کسب و کار فضای مجازی دستمان را برای توسعه این نوع اشتغال بسته است.
این فعال استارت آپی ادامه داد: طی این سال ها جلسات زیادی با افرادی که قصد راه اندازی کسب و کار اینترنتی در فضای مجازی داشته اند، گذاشته شد اما به رغم اعلام وعده های زیاد هنوز آن گونه که باید از این افراد حمایتی صورت نگرفته است.
وی با اشاره به اینکه استارت آپ ها بیشتر در زمینه حوزه میراث فرهنگی و بازارهای فروش اینترنتی فعال هستند، اذعان کرد: توسعه همین اندازه کسب و کار هم نیازمند حمایت تبلیغاتی دستگاه های اجرائی استان است که تاکنون در این زمینه اقدامی صورت نگرفته و صاحبان این کسب و کارها باید به تنهائی هزینه تبلیغات و شناسایی ایده ها و کسب و کار خود را به مردم اعلام کنند.
این فعال فضای کسب و کار مجازی گفت: بی شک این گونه حمایت ها در افزایش اعتماد مردم و توسعه رونق اقصادی بنگاه های استارت تاپی نقش بسزائی دارد و مردم نیز راحت تر به خدمات مورد نیاز خود دسترسی پیدا می کنند.

حمایت ها مورد توجه جوانان قرار نگرفت

سعید مازندرانی مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان هم به برنامه دولت برای پرداخت تسهیلات به متولیان و طراحان روستایی فنآوری های جدید اشاره کرد و گفت: نرم افزارهای مرتبط با فروش تولیدات روستایی، بومگردی، حمل و نقل و سلامت مورد توجه و حمایت این اداره کل است که پرداخت تسهیلات برای راه اندازی و رونق آن ها با جدیت بیشتری دنبال می شود.
وی بیان کرد: سود ۴ درصد این تسهیلات و بازپرداخت ۶ ساله آن فرصت مناسب استفاده جوانان فعال در عرصه آی تی و فناوری های استارت آپی است اما تاکنون این خدمات آن گونه که انتظار می رفت مورد توجه جوانان و فعالان این عرصه در گلستان قرار نگرفته است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان افزود: طرح های ارائه شده برای دریافت تسهیلات مشاغل روستایی در بخش استارتاپ بسیار اندک است و سهم بسیار اندکی از اعتبار ۴۰۰ میلیارد ریالی این بخش در گلستان را شامل می شود.
مازندرانی ادامه داد: با توجه به نیاز و اهمیت فعالیت شرکت های استارتاپی، حمایت حداکثری از این طرح انجام می شود که امیدواریم جوانان شهری و روستایی گلستان با ورود به این بخش علاوه بر تامین بازار و زمینه سازی برای ایجاد مشاغل گوناگون از مزایای تسهیلات کم بهره نیز بهره مند شود.
وی گفت: سال گذشته حدود ۲ میلیارد ریال وام مشاغل خانگی در گلستان پرداخت شد که بخش عمده آن مرتبط با فناوری و کامپیوتر به مراکز تایپ و تکثیر اختصاص یافت.

نوشدارویی که اثر گذار نیست

اگر چه برای حمایت از ایجاد کسب و کارهای جدید در فضای مجازی یا همان استارت آپ ها کلاس های آموزشی زیادی از سوی دستگاه های اجرائی در بیشتر شهرهای استان برگزار شده است، اما خروجی مناسبی به لحاظ ایجاد بازار جدید کسب و کار، از شرکت در این کارگاه ها دیده نشده است و از سوی دیگر گویا بانک های عامل استان هم از ارئه تسهیلات به استارت آپ ها به دلیل نداشتن پشتوانه مالی قوی به نوعی طفره می روند و در این بین این صاحبان مشاغل کسب و کارهای نوین مجازی هستند که مثال توپ فوتبال در بین مسئولان پاسکاری می شوند.
آمار اطلاعاتی ارائه شده از سوی پارک علم و فناوری استان نشان می دهد، در حال حاضر ۱۴۹ شرکت در پارک علم و فنآوری گلستان مورد پذیرش قرار گرفته اند و ۷۰ هسته و واحد فنآور هم در دانشگاه های استان تاسیس و راه اندازی شده اند که ۳۸ شرکت دانش بنیان به دلیل کمبودها و مشکلات تعطیل و یا به استان های دیگر منتقل شده اند.
به گفته مسئولان این حوزه، تلاش بی ثمر برای گرفتن مجوزهای فراوان و روند طولانی بروکراسی اداری و نبود بازار فروش مناسب از جمله مشکلات شرکت های دانش بنیان استان است که حمایت مسوولان و رفع این کمبودها می تواند زمینه فعالیت مستمر و مداوم را برای آنها فراهم کند.
بر پایه اطلاعات منتشره رسمی از سوی وزارت ارتباطات، هر استارت آپ به طور میانگین توانسته است هفت نفر نیروی متخصص را مشغول به کار کند. این در حالی است که در سال های اخیر تعداد زیادی استارت آپ تخصصی فعالیت خود را آغاز کرده اند و در صورت ادامه فعالیت می توانند همچنان نقش بسزایی در افزایش اشتغال ایفا کنند. عدم قطعیت در شکل گیری استارت آپ ها به مانند شمشیر دولبه ای است که می تواند تهدید باشد اما هنر صاحبان آن می تواند این تهدید را به یک فرصت بزرگ تبدیل کند.