درمانی ساده اما ارادی و شدنی

اعتیاد و درمان این بلای خانمان سوز اگر روزی غیرممکن بود اما در عصر کنونی دسترسی معتادان و خانواده آن‌ها برای ترک انواع مواد مخدر به راحتی مقدور شده به ویژه در ایران که این دسترسی نسبت به سایر کشورها افزایش یافته است.

توسعه کمی، کیفی و  تجهیز مراکز درمان، بازتوانی و کاهش آسیب معتادان دولتی و غیردولتی در کشور طی سال ۹۸ موجب جذب و پذیرش حدود ۶۰ درصد از سومصرف کنندگان مواد مخدر و روانگردان ها در این مراکز گردیده است به نحوی که در جمهوری اسلامی ایران از هر ۲ نفر مصرف کننده متقاضی درمان حداقل یک نفر به خدمات و امکانات درمانی دسترسی دارند.

گزارش اعلامی ستاد مبارزه با مواد مخدر در مورد عملکرد صورت گرفته در امر مبارزه در سال ۹۸ و مقایسه آن با آنچه در سال ۹۷ رخ داده است، نشان می دهد پذیرش و دسترسی سومصرف کنندگان مواد مخدر به امکانات و خدمات درمان و کاهش آسیب، بالاتر از میانگین های جهانی است به نحوی که در جمهوری اسلامی ایران از هر ۲ نفر مصرف کننده متقاضی درمان حداقل یک نفر به خدمات و امکانات درمانی دسترسی دارند.

تقویت نگرش بیمار انگاری معتادان در قالب اجرای برنامه های درمان و کاهش آسیب اعتیاد برای حدود ۱میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از سومصرف کنندگان مواد مخدر در کشور در بیش از ۹ هزار و ۳۸۵ مرکز درمان ماده ۱۵ دولتی و غیردولتی نمایانگر عزم و کرامت انسانی و با هدف کاهش نرخ شیوع اعتیاد در کشور در اجرای بند ۵۷ سیاست های کلی برنامه ششم توسعه است.

 این در شرایطی است که براساس میانگین های جهانی از هر ۶ نفر معتاد متقاضی درمان تنها یک نفر به این خدمات دسترسی دارند.

کاهش مخاطرات بهداشتی، امنیتی و اجتماعی سومصرف کنندگان مواد مخدر

توزیع ۹ هزار و ۳۸۵ مرکز دولتی و غیردولتی نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان در کشور در قالب حمایت از فعالیت تعداد ۳۳ مرکز اجتماع درمان مدار، ۱۲۲۹ مرکز اقامتی میان مدت، ۲۳۲ مرکز گذری(DIC)، ۳۳۲ تیم سیار، ۴۴ موبایل سنتر و ۸۶ سرپناه شبانه، ۱۹ مرکز تلفیقی در کنار ۷۴۱۰ مرکز درمان سرپایی با داروهای متادون بویژه نورفین و غیره صورت پذیرفته است که موجب نجات جان هزاران نفر از قربانیان سومصرف مواد مخدر در کشور و جلوگیری از رفتارهای پرخطر همچون تزریق مشترک، پیشگیری از ابتلا و آلودگی به ویروس ایدز و جلوگیری از شیوع عفونت های مهلک مانند هپاتیت و سل در جامعه معتادان شده است.

تلفیق تدابیر نرم افزاری، راهکاری موثر و لازم در کنترل تحرکات شبکه های مافیایی

ستاد مبارزه با مواد مخدر در این گزارش، مهمترین شاخص های هدف در مبارزه همه جانبه با مواد مخدر، روانگردان ها و پیش سازها در برنامه ششم توسعه به تفکیک حوزه های تخصصی کاهش تقاضا  و مقابله با عرضه را کاهش نرخ بروز اعتیاد، کاهش نرخ ورود مواد مخدر، کاهش نرخ شیوع اعتیاد، کاهش نرخ دسترسی، افزایش نرخ مانایی در درمان و کاهش نرخ ارتکاب جرایم مواد مخدری عنوان کرد.

ضمن اینکه تمرکز نیروهای حرفه ای و تشدید اقدامات مقابله ای در مناطق مرزی و اختصاص حدود ۷۵ درصد از کشفیات انواع مواد مخدر در مناطق مرزی شرق و حاشیه شرق کشور نمایانگر تلاش شایسته نیروهای مقابله ای و اطلاعاتی در راستای جلوگیری از ورود و قاچاق مواد مخدر  به عمق کشور است که به عنوان یک شاخص ارزشمند مقابله ای بشمار می آید.

در میدان مبارزه با مواد مخدر، احداث ۱۴۶ کیلومتر دیوار مرزی، ایجاد ۵۵۳۶ کیلومتر جاده مرزی، کنترل اپتیکی و الکترونیکی مرزها و ایجاد ۵۷۶ باب پاسگاه مرزی عینیت یافته است که کنترل، نظارت و انسداد مرزهای شرقی و غربی به منظور رصد تحرکات و جابجایی باندها و شبکه های مافیایی و کاروان های قاچاق مواد مخدر در مناطق مرزی وبا هدف جلوگیری از ورود و قاچاق مواد مخدر به داخل کشور صورت می پذیرد.

نیروهای مقابله ای به موازات اقدامات فیزیکی و تقویت استحکامات مرزی شامل احداث جاده، دیوار بتنی، حفر کانال، نصب سیم خاردار و ایجاد پاسگاه های مرزی توانسته اند با بهره گیری از فناوری های پیشرفته، بخش قابل توجهی از مرزهای کشور را با استفاده از تجهیزات الکترونیکی و اپتیکی تحت نظارت و کنترل قرار دهند.

موضوعی که توسعه و پیشرفت آن می تواند ضمن کاهش قابل توجه هزینه های مالی و انسانی، سرعت عمل نیروهای مقابله ای را متناسب با حجم تهدید افزایش و برخورد موثر و به موقع با رخدادهای ضد امنیتی بویژه قاچاق و ورود مواد مخدر و روانگردان ها را در طول مرزهای کشور به دنبال داشته باشد.

مقابله با عرضه مواد مخدر با رویکرد اطلاعاتی- عملیاتی؛ انتخابی درست در مسیری درست

با بررسی سهم اقدامات مقابله ای در کشف مواد مخدرو  روانگردان ها طی سال ۹۸ ملاحظه می شود تدابیر و عملیات اطلاعاتی با اختصاص ۷۲ درصد از اقدامات به عنوان نماد مبارزه حرفه ای با مواد مخدر و روانگردان ها نقش ویژه ای در ضربه زنی و انهدام شبکه های قاچاق و ترانزیت مواد مخدر و کشفیات آن داشته است.

دستاوردهای حاصل از اتخاذ رویکرد اطلاعاتی-عملیاتی در مواجهه با باندهای مافیایی و سازمان یافته قاچاق مواد مخدر و روانگردان ها نمایانگر انتخابی درست در مسیری درست است که تامین امنیت و اقتدار را برای کشور به ارمغان اورده است.

هلاکت ۸۲ نفر از عوامل اصلی قاچاق و ترانزیت مواد مخدر در کشور مشتمل بر ۲۱ نفر از سران باندها و شبکه های قاچاق مواد مخدر در نتیجه استمرار این رویکرد حرفه ای در عرصه مبارزه با مواد مخدر در کشور به شمار می آید.

اقدام مهمی که نیازمند اشراف اطلاعاتی مناسب و توانمندی مقابله ای لازم علیه باندهای مافیایی و انهدام شبکه های تهیه و توزیع و عرضه مواد مخدر و روانگردان ها در مبادی ورودی و مسیرهای قاچاق و ترانزیت مواد از مناطق مرزی کشور به سایر مناطق است.

بیشترین میزان کشفیات مواد مخدر در جهان در ایران

اتخاذ تدابیر حرفه ای و نوین در امر مقابله با عرضه و توسعه اقدامات کنترلی و نظارتی در طول سرحدات مرزی کشور به ویژه مرزهای شرقی منجر به شناسایی و ضربه زنی موثر به باندها و شبکه های فعال در زمینه قاچاق و ترانزیت گردیده و افزایش ۲۱ درصد کشفیات انواع مخدر ر ا در کشور طی سال ۱۳۹۸ در مقایسه با سال پیش از آن به دنبال داشته است. به این معنا که در سال ۱۳۹۷ میزان کشفیات ۸۷۹ تن اعلام شده بود که در سال ۹۸، به ۹۵۰ تن رسید.

از نظر نوع مواد مخدر مکشوفه تریاک با اختصاص ۸۰ درصد از مجموع کشفیات در رتبه اول و پس از آن حشیش با ۹ درصد، مرفین با ۳ درصد، هروئین و شیشه هر یک با ۲ درصد رتبه های بعدی بیشترین میزان کشفیات را به خود اختصاص داده اند.

تولید، قاچاق و مصرف شیشه تهدیدی نوظهور علیه امنیت و سلامت اجتماعی کشفیات پیش سازها هم از ۳۰۸ کیلوگرم در سال ۹۷ به ۹۹۸ کیلوگرم در سال ۹۸ رسیده است.

شناسایی و رصد اطلاعاتی و انهدام لابراتوارها و کارگاه های زیرزمینی تولید مواد مخدر و روانگردان های پرخطر به ویژه شیشه در کشور توانسته است ضمن ایجاد فضایی ناامن برای تولیدکنندگان این نوع از مواد روانگردان، تلاش برای ورود و قاچاق شیشه از خارج به داخل کشور را جاگزین فعالیت های تولیدی در داخل نماید.

افزایش ۲۰۸ درصدی کشفیات شیشه در سال ۹۸ در مقایسه با سال ۹۷ و همچنین افزایش بیش از سه برابری کشفیات مواد شیمیایی پیش ساز در همین مدت موید تحرک شدید مافیای مواد مخدر به منظور تولید شیشه در خارج و انتقال و قاچاق آن به داخل کشور است.  

کاهش نرخ دسترسی به مواد مخدر شاخصی هدفمند در راستای کاهش نرخ بروز و شیوع اعتیاد

نیروهای نظامی، انتظامی و اطلاعاتی کشور در راستای کاهش نرخ دسترسی به مواد مخدر و روانگردان ها علاوه بر جلوگیری از ورود این مواد به داخل کشور، طیف وسیعی از اقدامات مقابله ای و اطلاعاتی را به طور منظم و دوره ای در سطح کشور مورد اجرا گذارده اند که دستاوردهای ارزشمند و تاثیرگذاری را در راستای نیل به این هدف راهبردی به دنبال داشته است که از آن جمله می توان به مواردی همچون جمع آوری خرده فروشان، ساماندهی معتادان متجاهر و افزایش ریسک قاچاق و عرضه مواد اشاره کرد.

افزایش ۹ درصدی عملیات و انهدام باندها و شبکه های عرضه مواد مخدر در سال ۹۸

اجرای عملیات حرفه ای و به تبع آن شناسایی، نفوذ و انهدام فعالیت باندها، گروه ها و شبکه های تهیه، توزیع و قاچاق مواد مخدر در کشور منجر به کاهش دسترسی به مواد در سطح جامعه گردیده و فعالیت گروه های سازمان یافته را با اختلال جدی مواجه ساخته است. تمرکز باندهای تهیه و توزیع مواد مخدر بر گروه های سنی نوجوان و جوان کشور و همچنین جامعه زنان نمایانگر تلاش بی شرمانه این طیف از مجرمین موادمخدری به منظور ایجاد و دسترسی به بازارهای مصرف جدید است.

اجرای ۲۳۸۵ مورد عملیات و درگیری مسلحانه با ۹ درصد افزایش به نسبت سال ۱۳۹۷ و انهدام ۲۱۶۸ باند و شبکه تهیه و توزیع مواد مخدر با افزایش ۵ درصدی گواه ضرورت اجتناب ناپذیر اجرا و تشدید اقدامات مقابله ای هدفمند در کانون ها، محیط ها و مناطق آلوده کشور در راستای مبارزه با مواد مخدر است.

۱۰۰ هزار نفر از افراد قاچاقچی با حکم قضایی وارد زندان های سراسر کشور شده اند

هدفمندی در اجرای عملیات و دستگیری عوامل تهیه و توزیع مواد مخدر در کشور به ویژه در مناطق آلوده و پرخطر موجب دستگیری حدود ۴۱۵ هزار نفر از متهمان جرایم مختلف مواد مخدر در کشور طی سال ۹۸ گردیده است.

حدود ۵۵ درصد از متهمان دستگیر شده را افراد قاچاقچی و ۴۵ درصد را افراد معتاد تشکیل می دهند که حدود ۱۰۰ هزار نفر از افراد قاچاقچی با حکم قضایی وارد زندان های سراسر کشور شده اند و بخش مهمی از معتادان متجاهر نیز با حکم قضایی به مراکز و اردوگاه های موضوع ماده ۱۶ قانون برای نگهداری، درمان و کاهش آسیب ارجاع شده اند.

نسبت میانگین موجودی زندانیان مواد مخدر، روان گردان ها و پیش سازها به زندانیان کلیه جرائم در سال ۹۸ با ۴ درصد کاهش در مقایسه با سال ۱۳۹۷ به ۳۶ درصد معادل ۷۴ هزار و ۷۰۱ نفر رسیده است. این در شرایطی است که تعداد زندانیان ورودی جرائم موادمخدری در سال ۹۸ با ۴ درصد افزایش به نسبت سال ۹۷ به بیش از ۹۹ هزار نفر رسیده است و نسبت ورودی نزدانیان مواد مخدر به زندانیان کلیه جرائم در سال ۹۸ معادل ۲ درصد افزایش نشان می دهد.

این مهم گویای افزایش وقوع جرایم مواد مخدری و کاهش ماندگاری مجرمان مواد مخدری در زندان است. موضوعی که کیفیت و میزان اثر بخشی اقدامات بازدارنده و پیشگیرانه از وقوع جرم به ویژه جرایم مواد مخدری را در کشور با چالش جدی مواجه می سازد.