کابوس عهد شکنی

غروب ترامپ بالغوتسلیحات نظامی

سرانجام به رغم تقلای فراوان دولتمردان کاخ سفید، موعد پایان تحریم تسلیحاتی ایران، امروز، ۲۷ مهرماه (۱۸ اکتبر) بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت فرا رسید؛ روزی که فارغ از دستاورد حقوقی آن برای ایران، از منظر سیاسی و در واپسین روزهای انتخاباتی آمریکا، می توان آن را ضربه کاری اقتدار ایران و برجام بر پیکر سیاست تحریمی کاخ سفید و فشار حداکثری دولت «دونالد ترامپ» علیه ملت و جمهوری اسلامی ایران دانست.

به گزارش ایرنا ، نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل متحد بامداد امروز یکشنبه رسما از لغو محدودیت تسلیحاتی ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ خبر داد و گفت جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک عضو مسئول جامعه بین‌المللی با دیگر کشورها تجارت مشروع از جمله در حوزه تجارت اسلحه انجام می‌دهد.

دولت جمهوری اسلامی ایران نیز ساعاتی پیش با انتشار بیانیه‌ای رسمی در خصوص پایان محدودیت‌های تسلیحاتی ایران تاکید کرد که بر اساس یکی از نوآوری­‌های برجام، اختتام قطعی و بدون قید و شرط محدودیت‌­های تسلیحاتی و ممنوعیت­‌های مسافرتی مستلزم هیچگونه تصویب قطعنامه­­‌ی جدیدی نیست و هیچ نیازی به صدور بیانیه و یا هیچ اقدام دیگری از سوی شورای امنیت ملل متحد ندارد.

کاظم غریب آبادی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین با اشاره به اینکه امروز (۲۷ مهر ۱۳۹۹) مهم‌ترین نوع تحریم‌ها در خصوص محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران رفع شد، تصریح کرد که از این پس دولت‌ها نمی‌توانند در معاملات تسلیحاتی و حتی وجود سلاح‌هایی با منشاء ایرانی در کشورهای مختلف، به وجود تحریم‌ها یا محدودیت‌های لازم الاتباع بین‌المللی در این خصوص استناد کنند.

بر اساس بندِ (۵) پیوست دوم قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، ۵ سال از تاریخ پذیرش برجام در سال ۲۰۱۵، در اکتبر ۲۰۲۰ میلادی، محدودیت‌ های تسلیحاتی علیه ایران در خصوص ممنوعیت فروش سلاح و تجهیزات نظامی سنگین لغو خواهند شد که امروز مصادف با ۱۸ اکتبر (۲۷ مهر)، این امر محقق شد. اگر چه به لحاظ حقوقی از این پس هیچ محدودیتی برای همکاری های تسلیحاتی با ایران وجود ندارد، اما اهمیت این روز تاریخی، ورای بُعد حقوقی و نتایج عینی حاصل از آن، بعد وسیع دستاورد سیاسی آن برای جمهوری اسلامی ایران است.

آمریکا که با خروج از برجام سعی داشت بدون پایبندی خود به مفاد آن از ثمرات آن به نفع خویش بهره گیری سیاسی کند، با طرح استدلال های ضعیف حقوقی همچون تفکیک برجام از قطعنامه ۲۲۳۱، ادعای امکان توسل خویش به مکانیسم ماشه را مطرح کرد که با نتیجه ای معکوس مواجه شد.

در واقع چندی پیش شورای امنیت سازمان ملل با رد قاطعانه پیش‌نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران، مخالفت صریح خود را با آن اعلام کرد و به‌ جز آمریکا، تنها جمهوری دومینیکن به آن رأی مثبت داد. همه اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌جز دومینیکن، به همراه ریاست این شورا اعلام کرده‌اند که آمریکا به دلیل خروج از برجام در جایگاهی نیست که بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند و شورای امنیت هیچ اقدامی در این خصوص نخواهد کرد.

این مخالفت صریح اعضای شورای امنیت با طرح تمدید تسلیحاتی علیه ایران نه تنها مجال سود جستن سیاسی ترامپ از برجام و این تئاتر بدون تماشاگر او را فراهم نکرد بلکه ابتکار عمل هرگونه سوء استفاده حقوقی را نیز به دلیل خارج شدن از برجام از واشنگتن سلب کرد.

کابوس عهدشکنی ترامپ در برجام؛ ۱۶ روز مانده به انتخابات

تمام تلاش ترامپ پس از خروج از برجام و توصیف آن به عنوان «بدترین توافق»، به مذاکره کشاندن مجدد ایران و به کرسی نشاندن وعده های انتخاباتی در انعقاد برجامی دیگر با ایران بود که در مواجهه با عقلانیت و صبر راهبردی ایران نقش بر آب شد. با لغو تحریم های تسلیحاتی ایران، در واقع آخرین تیرهای ترکش انتخاباتی ترامپ نیز به سنگ اصابت کرد.

ترامپ افسرده و خشمگین از مقاومت ایران، چندی پیش در اقدامی جنون آمیز و در راستای تحمیل فشارحداکثری علیه ملت ایران از طریق تحریم چند بانک به عنوان بخشی از سیاست تروریسم اقتصادی و جنایت ضدبشری خویش، در بحبوحه روزهای انتخاباتی، سعی کرد با دست و پا زدن‌های خویش زیر چکمه های اقتدار جمهوری اسلامی ایران، آخرین علائم حیاتی از اقتدار پوشالی خویش را به نمایش بگذارد.  

اینک با لغو تحریم های تسلیحاتی و تحمیل شکستی دیگر به واشنگتن، نتیجه انتخابات پیش روی آمریکا برای «دونالد ترامپ» در مقابل نامزد رقیبش یعنی «جو بایدن» به مراتب سخت تر از گذشته شده است.

ماجرای برجام و رفتار رئیس جمهور آمریکا در قبال آن بیش از هر چیز بیانگر نگاه شخصی دولتمردان آمریکا به تعهدات بین المللی است. اصل وفای به عهد (pacta sunt servanda) در حقوق بین الملل اصلی است که از دیرباز مبنای پایبندی دولت ها به تعهداتشان توصیف می شود. برخورد حزبی و جناحی با پیمانی که امضای مقامات رسمی آمریکا پای آن قرار دارد، نقض بدیهیات حقوق بین الملل و ترسیم گر چهره ای منفعت طلبانه از ساکنان کاخ سفید است که جز به قدرت رسیدن خود اندیشه ای دیگر در سر نمی پرورانند. اما کابوس های ناشی از عهدشکنی ترامپ در خروج از برجام، شب های این تاجر ورشکسته را به ویژه در واپسن روزهای باقیمانده تا انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا و وضعیت بغرنج او در رقابت با رقیب دموکراتش جو بایدن، ناآرام تر از گذشته کرده است.

مقاومت ملت ایران؛ ناکارآمدی رژیم فرسوده تحریم های یکجانبه

آن روی دیگر دستاورد بزرگ ملت ایران در ۲۷ مهرماه، به ثمر نشستن مقاومت در برابر فشارهای ظالمانه است که مدت هاست هدف تحریم های یکجانبه آمریکا قرار گرفته اند. تحریم های یکجانبه اساساً با هدف تسلیم و به تبعیت واداشتن دولت هایی انجام می شود که منش سیاسی آن ها مغایر با سیاست های دولت تحریم کننده است. لغو تحریم های تسلیحاتی ایران را باید پیروزی مقاومت ملت ایران بر ظلم و یکجانبه گری سردمداران آمریکا نامید.

بر کسی پوشیده نیست که تحریم‌های ظالمانه، غیر قانونی و غیر مشروع آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و محدودیت های ناشی از این تحریم ها در انجام مبادلات بانکی، تجارت بین المللی، حمل و نقل و بیمه… و متعاقب آن، محدودیت های دارویی و پزشکی (کمبود و گرانی)  درد و رنج مضاعفی برای بیماران در ایران به خصوص بیماران خاص از جمله هموفیلی، ام اس، پروانه ای، سرطانی، بیماری های نادر … به ویژه در بحبوحه شیوع ویروس کرونا به دنبال داشته است. تحریم های یکجانبه آمریکا یکی از ابزارهای پرکاربرد سیاست خارجه­ این کشور است که همواره بدنبال بهره‌برداری از آن در جهت اعمال فشار بر دولت‌ ها و ملت هایی است که از سیاست های یکجانبه گرایانه کاخ سفید تبعیت نمی کنند.

 آمریکا تقریباً در همه­ ادوار به موجب فرامین اجرایی روسای جمهوری این کشور دست به تحریم جمهوری اسلامی ایران زده است: صادرات و واردات انواع کالاها، مواد شیمیایی، معامله­ نفت ایران در خارج و حتی مکاتبات متعدد با شرکت های نفتی و تجاری بین المللی برای ممنوعیت معامله با ایران، قرار گرفتن بانک ها و شرکت های بیمه در لیست تحریم و ….

اکنون مقامات کاخ سفید آموخته اند که سیاست فرسوده و نخ نمای تحریم نه تنها ملت بزرگی چون ایران را به زانو در نیاورده بلکه جمهوری اسلامی ایران به صورت قانونی توانسته است اقتدار خویش را به رخ دولتمردان سردرگم آمریکا بکشد به گونه ای که بسیاری از رسانه ها، مقامات و شخصیت های مطرح واشنگتن به صراحت اذعان می کنند فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران موجب انزوای جهانی آمریکا شده است و یکی از مصداق های آن، مخالفت اخیر اعضای شورای امنیت سازمان ملل با قطعنامه پیشنهادی واشنگتن برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران بود.

بازگشت به عقلانیت در مواجهه با نظام بین المللی و به ویژه ایران؛ تنها گزینه پیش روی دولت آینده آمریکا

آنچه از رهگذر اقتدار جهموری اسلامی ایران در بعد نظامی، حقوقی و سیاسی به ویژه در سال های اخیر برای آمریکا مسجل شده است مسیر دیگری برای رئیس دولت بعدی آمریکا جز بازگشت به تعهدات بین المللی، عقلانیت و منطق در مواجهه با ملت بزرگ ایران، پرهیز از نژادپرستی و دست کشیدن از سیاست نخ نما شده تحریم و فشار باقی نمی گذارد صرف نظر از اینکه چه کسی در دولت بعدی آمریکا بر کرسی ریاست کاخ سفید تکیه خواهد زد.

امروز آمریکا آموخته است که دیگر دوران بزن در رو پایان یافته و به عینه دیده است که ثمره اقداماتی چون به شهادت رساندن سردار سلیمانی ها،‌ واکنش قاطعانه ای چون در هم کوبیده شدن مفتضحانه یکی از مهم ترین پایگاه های نظامی اش بوده و هرگونه عهدشکنی واشنگتن در برابر ایران، پیگیری مجدانه در محاکم حقوقی و هرگونه تلاش برای سوء استفاده سیاسی از برجام و نظایر آن، نتیجه ای جز انزوا و تحمل شکست های سنگین سیاسی برای واشنگتن به دنبال ندارد.

بنابراین تنها گزینه کسب مشروعیت، اعتبار و آبروی حداقلی برای رئیس جمهور بعدی آمریکا ، احترام به حقوق سایر ملت ها، بازگشت به منطق در نظام بین المللی، ترک اقدامات خصمانه و دوری جستن از سیاست یکجانبه گرایی است.