هزارتویوامازدواج؛ منابعمحدود، متقاضیان نامحدود
برای گذران فصل زمستان و جوجه‌آوری امسال سه گونه نادر از پرندگان مهاجر برای نخستین بار در تالاب‌ها و آب‌بندان‌های خراسان شمالی خودنمایی کردند و محیط بانان را به وجد آورد.
به گزارش خبرنگار بازار کسب و کار آنلاین، سالیانه برای زمستان گذرانی ۴۰ گونه پرنده مهاجر در استان فرود می آیند و در رودخانه‌ها، آبگیرها، بندها و سدهای این استان فصل سرما را سپری می کنند.
خشکسالی و کاهش بارندگی باعث شده تا شمار پرندگان مهاجر فرود آمده در استان کمتر از سال های پیش باشد، تا جاییکه که طبق اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی، در ۱۰ سایت استان سال ۱۴۰۰، ۲۵ گونه پرنده مهاجر فرود آمده و مورد سرشماری قرار گرفتند که شمار آنان ۶ هزار قطعه ثبت شد اما این رقم در سال گذشته به ۲۵ گونه و شمار آنان به پنج هزار و ۵۴۱ قطعه کاهش یافت.
هر چند خشکسالی سال های اخیر دامن بسیاری از پرندگان را در استان گرفته و از سوی تخریب زیستگاه ها، عرصه را برای زیست آنان تنگ کرده است تا جائیکه که محیط زیست یک گونه پرنده در این استان در شرایط بحرانی قرار دارد.
در این میان مشاهده برخی از گونه های کمیاب، دوست داران محیط زیست ومحیط بانان را به وجد می آورد، چرا که در هیاهوی خشکسالی و نگرانی های تخریب زیستگاه‌ها، امید را برای میزبانی از گونه‌های مختلف افزایش می دهد، امسال نیز گونه‌های زیرآبروک، زرد پره سینه زرد، جغد تالابی و توکای پشت بلوطی برای اولین بار در مناطق مختلف استان مشاهده شده است.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این باره گفت: در این استان ۱۹۰ گونه پرنده وجود دارد که در این میان پره سینه زرد از جمله پرندگانی است که در این استان در رده گروه‌های بحرانی به لحاظ جمعیت قرار دارد.
محمد تقدیسی در ادامه اظهار کرد: رده‌بندی پرندگان در ۲ رده بندی ملی و اتحادیه جهانی انجام می شود، براساس طبقه‌بندی ملی، گونه های هما، کرکس سیاه، کرکس مصری، عقاب دریایی پالاس، عقاب دریایی دم سفید، عقاب طلایی، عقاب شاهی، عقاب صحرایی و عقاب ماهی‌گیر در خطر انقراض قرار دارند.
وی افزود: حواصیل خاکستری، ارغوان، اگرت بزرگ، گاوچرانک، تیمار کوچک، درنای معمولی، کاکایی دودی، کرکس معمولی، سنقر تالابی، کبک دری، قرقاول، خروس کولی، سیزه قبا و انواع چغدها از پرنده‌های حفاظت شده این استان هستند.
وی در ادامه‌خاطرنشان کرد: براساس طبقه‌بندی بین‌المللی گونه زرد پره سینه زرد جزو گونه‌های در وضعیت بحرانی است، گونه‌های بالابان، کرکرس مصری، عقاب دریایی پالاس، اردک سر حنایی، عقاب شاهی، هوبره آسیایی نیز طبق رده‌بندی بین‌المللی در خطر انقراض قرار دارند.
وی گفت: در این استان سه گونه برای نخستین بار از ابتدای سال تاکنون دیده شده‌اند که شامل زیرآب روک، جغد تالابی و توکای پشت بلوطی است.
زردپره سرسیاه پرنده‌ای درشت جثه با رنگ‌های زرد، سیاه و بلوطی است که منقاری قوی به رنگ خاکستری و بال‌ها و دم به نسبت بلند و تیره رنگ دارد.
پرنده ماده تا حد زیادی شبیه به ماده زردپره سر سرخ است و به طور معمول آمیختگی بین این ۲ گونه بروز می‌کند و افراد دورگه حد واسط فراوانی تاکنون گزارش شده است.
پرنده نر بالغ در دوره جوجه‌آوری سر و صورت سیاه دارد که به شکل کلاه‌خودی روی سر به نظر می‌رسد. دو طرف گردن، شانه‌ها، روتنه و دمگاه بلوطی است. بال‌ها سیاه و حاشیە پرهای آن قهوه‌ای، پوشپرهای میانی و بزرگ تر روی بال‌ها قهوه‌ای بلوطی و نوک آنها سفید است و نوار بالی مشخصی روی بال‌ها تشکیل می‌دهند
بوته‌زارها و درختزارهای باز، تاکستان‌ها، باغ‌ها و کشتزارهایی با درختان و بوته‌های پراکنده، باغ‌های زیتون، بیشه‌زارهای حاشیه رودخانه‌ها زیستگاه مناسبی برای این پرنده محسوب می‌شود.
در نواحی شمال غربی کشور، شرق البرز تا منطقه شاهرود استان سمنان و در نواحی جنوب غربی کشور در امتداد زاگرس تا ارتفاعات استان کرمان به تعداد فراوان تابستان گذرانی می‌کند. در کوه تفتان و منطقه وسیعی در شرق استان سیستان و بلوچستان به تعداد کم جوجه‌آوری می‌کند. در مهاجرت بهاره در جنوب سیستان و بلوچستان، سواحل خلیج فارس و خوزستان به تعداد زیاد دیده می‌شود ولی در زمان مهاجرت پاییزه به ندرت دیده می‌شود.
رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش در این خصوص گفت: اولین مشاهده گونه توکای پشت بلوطی در استان خراسان شمالی توسط محیط بان پارک ملی ساریگل اسفراین ثبت شد و تاکنون ۱۵ گونه از این تیره در استان مشاهده و ثبت شده است.
محمد تقدیسی با بیان اینکه توکای پشت بلوطی در ایران زمستان گذرانی داشته و به تعداد نسبتا زیاد در استان های شمالی زاد آوری دارد افزود: توکایان تیره ای از راسته گنجشک سانان هستند که پرندگانی اغلب آواز خوان با جثه ای نسبتا درشت و دمی مستطیل شکل هستند و از حشرات، نرم تنان، تمشک و سایر دانه های گیاهی تغذیه می‌کنند
توکا پرنده ای آواز خوان و رنگارنگ که با قامتی راست و حالتی هشیار روی زمین می نشیند و از روی صدایش می توان آن را تشخیص داد و صورت، تارک و پس گردن این پرنده به رنگ خاکستری، کمر و پشت بال هایش به رنگ بلوطی و شکمش سفید رنگ است.
گلو و سینه توکای پشت بلوطی مایل به نخودی و دارای خال های فراوان است. نوار ابرویی و حلقه چشمی سفیدی دارد و حد فاصل چشم تا منقار و ناحیه اطرف چشمانش سیاه رنگ است.
دمگاهش خاکستری، شاه پرهای بال هاش به رنگ قهوه ای تیره و پهلوهایش پر از لکه‌های سیاه است. دمی به رنگ قهوه ای مایل به سیاه دارد و پرهای پوششی زیر دم و پوشش زیر بال هایش به رنگ سفید مایل به خاکستری قرار دارد و منقاری زرد رنگ دارد و نوک منقارش اندکی سیاه است.
توکای پشت بلوطی پرنده ای اجتماعی و پروازش اندکی حالت موجی دارد و اغلب به صورت گروه های کوچک دیده می شود.
جغدی تالابی، پرنده ای با جثه متوسط، بال‌های بلند و سر گرد است و شباهت زیادی به جغد گوش دراز دارد، اما به واسطه جثه بزرگ‌تر، گوش‌پرهای بسیار کوتاه، دیسک صورتی کم‌رنگ‌تر و چشم‌های زرد روشن از آن قابل تفکیک است.
جغد تالابی پرنده نیمه مهاجر است یعنی برخی از آنان در زمستان به نقاط گرمتر مهاجرت کرده و بیشتر آنها یکجانشین هستند اما در جستجوی غذایشان که جوندگان به ویژه همستر های دم کوتاه هستند جابجا می‌شوند و در جایی که جمعیت طعمه‌هایشان کم شده باشد نمی‌مانند.
نر و ماده این پرنده تا حد زیادی هم شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ دیسک صورتی نخودی رنگ، ابروی سفید و لکه‌هایی به همین رنگ در اطراف منقار دارد و لکه سیاهی اطراف هر چشم را فراگرفته است. روتنه متغیر و از قهوه‌ای نخودی تا طلایی رگه‌رگه تغییر می‌کند.
نسبت به سایر جغدها وابستگی کمتری به درختزارها نشان می‌دهد و اغلب خلنگزارها، حاشیه مناطق تالابی، علفزارها و جنگل‌های تازه کاشت و تپه‌های شنی را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند و خارج از دوره جوجه‌آوری در کشتزارهای باز و حتی در مناطق بیابانی دیده می‌شود.
به شدت از قلمرو جوجه‌آوری و تغذیه‌ای خود دفاع می‌کند، در خارج از دوره جوجه‌آوری اغلب به تنهایی اما در زمان مهاجرت در دسته‌های کوچک دیده می‌شود و از نواحی شمالی کشور تا استان‌های فارس، خوزستان و شمال سیستان و بلوچستان زمستان‌گذرانی می‌کند.
پرنده‌ای است آبزی و پر جثه که لانه خود را در شکاف سنگ های زیر آبشارها می سازد و برای رفت وآمد به داخل آب می پرد و با پاهای بزرگ و قوی که دارد در زیر آب راه می رود.
شناگری ماهر است که هم روی آب و هم زیر آب به خوبی شنا و غواصی می کند. با استفاده از بال های خود از میان آب ها عبور کرده و به منظور تغذیه از کف رودخانه، زیر آب باقی می ماند و غذای خود را از بی مهرگان آبزی و ماهی ها تأمین می کند.
چشمانش سیاه است و پرده ای سفید به عنوان پلک سوم دارد تا هنگام جستجوی غذا در زیر آب از چشم ها محافظت کند، پلک زدن مرتب این پرده کاملاً مشاهده می شود. دمی کوتاه دارد که اغلب آن را سر بالا نگاه می دارد. پر و بالش قهوه‌ای مایل به سیاه است. گلو و سینه اش سفید و شکمش بلوطی پررنگ است که به تدریج به سمت دم به سیاهی می‌گراید.
نر و ماده آن هم شکل است و پرنده نابالغ در سطح پشتی به رنگ خاکستری سربی است و در سطح شکم، این پرنده در حالی که روی سنگی در وسط رودخانه می نشیند به طور متناوب سر و دم خود را بالا و پایین می کند.
زیرآبروک در جویبارها و رودخانه‌های کوهستانی که جریان آب در آن ها سریع است و گاهی زمستان ها در سواحل دیده می شود. آشیانه کروی و بزرگ خود را در شکاف سنگ های زیر آبشارها، پل‌ها و دیواره ساحلی رودخانه و خیلی نزدیک به آب های جاری می سازد.
۵۶ گونه پستاندار از ۱۹۷ گونه موجود در کشور، ۱۵۰ گونه پرنده از ۵۳۲ گونه موجود، ۶۸ خزنده از ۲۲۸ گونه، چهار گونه دوزیست از ۲۰ گونه و هشت گونه ماهی و آبزی از مجموع ۱۶۰ گونه آبزی موجود در کشور زیست می کنند که برخی از این گونه ها نظیر یوزپلنگ، پلنگ، بالابان، و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده‌های بحرانی و در حال انقراض در خراسان شمالی قرار دارند.
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و دو پارک ملی سالوک و ساریگل، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را مدیریت می کند.
دیدگاهتان را بنویسید