شهادت سردارمازندرانی بر اثرسانحههوایی در جنوبشرقکشور
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در ارتباط با وضعیت کنونی جنگل های هیرکانی گفت: به لحاظ پوشش جنگلی ایران با توجه به ۱۴ میلیون هکتار جنگل همچنان در این حوزه فقیر می باشد و از جمله کشورهای است دارای پوشش کم جنگلی محسوب می شود؛ تا جایی که سرانه جنگل در کشور نزدیک به ۱۷ صدم هکتار هست این در شرایطی است که سرانه جهانی جنگل حدود ۶ دهم هکتار است به عبارت دیگر سرانه جنگل در دنیا بیش از سه برابر سرانه جنگل در ایران است.
به گزارش نازیلا رضایی خبرنگار بازار کسب و کار « نقی شعبانیان» اظهار کرد: علاوه بر این، عمده جنگل های ایران در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارند و تنها مقدار اندکی از آنها تحت عنوان جنگلهای هیرکانی دارای پراکنده‌گی در مناطق مرطوب و نیمه مرطوب است و این واقعیت قطعاً باعث می شود تا وظیفه ما در حفظ و احیا و توسعه جنگل در ایران سنگین‌تر شود.
وی ادامه داد: جنگل های شمال ایران با مساحت حدود ۲ میلیون هکتار تحت عنوان جنگل های خزری یا همان هیرکانی به صورت یک نوار سبز در نیمرخ شمالی رشته کوه البرز با طول حدود ۸۰۰ کیلومتر از شرق استان اردبیل شروع می شوند و تقریبا مرز استان خراسان شمالی ادامه پیدا می کنند.
طبق گفته‌های این مسئول، این جنگل ها که از کنار دریای خزر شروع می شوند از نظر ارتفاعی جنگل های خزری نام دارند تا ارتفاع تقریبی ۲ هزار و ۱۰۰ متر از سطح دریا پراکنده هستند. هر چند می توان گفت متاسفانه در مناطق جلگه‌ای حاشیه دریای خزر شاهد از بین بخش قابل توجهی از وسعت این جنگل ها هستیم.
شعبانیان گفت: به لحاظ قدمت، تنوع زیستی، نقش اکولوژیکی و نقش اجتماعی و اقتصادی می توان گفت که این جنگل ها نه تنها از جمله با ارزش‌ترین دارایی‌های ایران بلکه از با ارزش‌ترین جنگلهای جهان نیز محسوب می‌شوند، تا جایی که نظیر آن در جهان بسیار اندک است.
وی در ادامه تصریح کرد: جنگلهای شمال ایران باقیمانده جنگل های دوران سوم زمین شناسی هستند و دارای قدمتی بیش از یک میلیون سال هستند و گاهی اوقات می توان تا بیش از ۴۰ میلیون سال قدمت این جنگلها را برآورد کرد. چرا که این جنگلها جزء محدود جنگل های اولیه در دنیا هستند که مشابه آنها تقریبا دیگر در اروپا نیز وجود خارجی ندارد.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: به جهت قدمت بالا و ارزش ژنتیکی و اکولوژیکی فراوان جنگلهای هیرکانی، بخشی از این جنگلها (حدود ۳۰۷ هزار هکتار) در سال ۱۳۹۸ به عنوان میراث طبیعی در فهرست یونسکو به ثبت جهانی رسید که خود از جنبه های مختلف دارای حایز اهمیت می‌باشد و از طرف دیگر وظیفه ما را در حفظ و احیا و توسعه این بومسازگان با ارزش سنگین تر می کند.
وی افزود: تا قبل از سال ۱۳۳۸ مدیریت جنگلهای هیرکانی بر اساس طرح های جنگلداری به صورت مدون نبوده و بهره برداری از این جنگلها بیشتر به صورت به گزینی توسط مقاطع کاران به‌ویژه پیمانکاران خارجی صورت می‌گرفته است و از سال ۱۳۳۸ تا سال ۱۳۶۰ سیستم مدیریت جنگلهای هیرکانی بر اساس طرحهای کلاسیک و بهره‌برداری متمرکز بوده است.
وی در ادامه تصریح‌کرد: از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۷۵ مدیریت جنگلهای شمال در قالب طرحهای جنگلداری بر اساس شیوه‌های کلاسیک دانه زاد همسال، قطع یکسره و شیوه های تدریجی پناهی و برداشت چوب در پریودهای متفاوت بوده و از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۲ سیستم مدیریتی بر اساس شیوه های تک گزینی و برداشت غیرمتمرکز بوده است.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه‌کرد: به همین خاطر طرحهای جنگلداری از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۶ نیز بر اساس شیوه های همگام با طبیعت بوده و پایداری اکوسیستم و تنوع زیستی در قالب برداشتهای غیر متمرکز مورد توجه قرار گرفت که محور اصلی همه طرحهای مدیریتی جنگلداری تا سال ۱۳۹۶ بهره برداری چوب از جنگل بوده است.
شعبانیان گفت: در چهار دهه اخیر با توسعه دانش اکولوژی و زیست محیطی در ارتباط با مدیریت جنگلها در دنیا رویکرد جدیدی حاکم شد، به طوری که به جنگلها به عنوان یک منبع تولید چوب نگاه نمی شود و دیگر ارزش‌های غیرچوبی جنگلها به‌ویژه ارزش‌های زیست محیطی بومسازگان‌های جنگلی و به دنبال آن ارتقای شاخص‌های پایداری در طرحهای جنگلداری مورد توجه بیشتری قرار گرفت.
وی افزود: به دنبال چنین رویکردی در دنیا، در کشور ایران نیز در یکی دو دهه اخیر خدمات غیر چوبی و ارتقای شاخص‌های پایداری جنگلهای هیرکانی در طرحهای جنگلداری مورد توجه بیشتری قرار گرفت تا اینکه در نهایت در سال ۱۳۹۶ بر اساس بند «ف» ماده ۳۸ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی اجرای طرحهای جنگلداری در جنگلهای هیرکانی متوقف شد.
شعبانیان با بیان اینکه طی سه سال طرح های جایگزینی تحت عنوان « طرح مدیریت پایدار منابع طبیعی هیرکانی» باید تهیه و اجرا شود اظهارداشت: طرحهای مدیریت پایدار جنگلهای هیرکانی فرآیندی است که در آن ابعاد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی جنگل مورد توجه قرار گرفته و در جریان آن استمرار ارائه خدمات و تولید محصولات جنگل، بدون بروز نقصان در ارزش های ذاتی و توان مولد جنگل و همچنین بدون اثر سوء بر محیط فیزیکی و اجتماعی پیرامون جنگلها، برای نسل های آینده تضمین می شود.
وی تصریح کرد: به دلیل مشکلات متعدد اجرایی بویژه مشکلات مالی و اعتباری تهیه طرحهای جایگزین با تاخیر روبرو شد که از سال ۱۴۰۲ مشکل اعتباری برای تهیه این طرحها تا حد زیادی حل شده و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بر روی تهیه طرحهای مدیریت پایدار جنگلهای هیرکانی تمرکز بیشتری پیدا کرد.
وی در ادامه اضافه کرد: تاکنون فاز مقدماتی (تهیه دستورالعمل ها) و فاز نیمه تفصیلی برای ۱۰۴ حوزه عرصه های هیرکانی به مساحت ۲.۹ میلیون هکتار تکمیل شد و در حال حاضر سازمان منابع طبیعی مشغول فاز تفصیلی اجرایی شده و در فاز نیمه تفصیلی، براساس ارزیابی توان اکولوژیکی و مدلهای تعریف شده، کاربریهای در خور (۹ کاربری شامل جنگلداری، مرتعداری، کشاورزی، آبزی پروری، توسعه صنعتی، ذخیره گاه، حفاظتی و حمایتی و گردشگری و بیابان) برای ۱۰۴ حوضه آبخیز عرصه های هیرکانی تعیین و نقشه پهنه بندی تهیه شد.
وی گفت: در فاز تفصیلی- اجرایی برای هر یک از کاربریهای مشخص شده ضمن مطالعه دقیق، برنامه و طرح فنی تهیه خواهد شد و بر اساس برنامه زمانبندی در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ برای ۴۵ حوزه طرح مدیریت پایدار و بر اساس روند کنونی تا پایان سال ۱۴۰۶ برای همه حوضه های هیرکانی این طرح تهیه خواهد شد.
وی در ادامه تصریح‌کرد: وجه دارای تمایز طرح «مدیریت پایدار جنگلهای هیرکانی» با سایر طرحهای جنگلداری که در گذشته اجرا می شد در سیاست کلی، اصول طراحی، اهداف، معیارها و شاخص ها، نحوه انجام مطالعات، نحوه اجرا و پایش و مستندسازی و ارزشیابی است، به طوری که در این طرحها پایداری و ارتقای اکوسیستم‌های طبیعی در حوزه آبخیز، حفظ و بهبود تنوع زیستی (گیاهی و جانوری)، افزایش توان پایداری اکوسیستم جنگلی در برابر تغییرات اقلیمی و پیامدها و مخاطرات زیست محیطی، ممنوعیت بهره برداری چوب با هدف اقتصادی و استفاده از سایر ظرفیت‌های غیرچوبی منابع جنگلی بر مبنای ارزیابی توان اکولوژیک، ارتقای سطح فرهنگ عمومی و مسئولیت پذیری اجتماعی، تبیین جایگاه مردم و جوامع محلی و مشارکت آنان در حفاظت، شناسایی و استفاده خردمندانه از استعدادهای غیرچوبی حوزه های آبخیز جنگلی، ایجاد همگرایی و همسویی بین نظام آموزش عالی، تحقیقات کاربردی و دستگاه‌های اجرایی مورد توجه بیشتری قرار خواهد گرفت.
وی گفت: به منظور سرعت بخشیدن به فرایند تهیه طرحهای مدیریت پایدار جنگلهای هیرکانی، سازمان منابع طبیعی از همه ظرفیت‌های کشور از قبیل شرکت‌های مشاور، دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی و همچنین ظرفیت کارشناسی موجود در درون سازمان استفاده خواهد کرد.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: در سال ۱۴۰۲ مطالعات پایش و ارزیابی روند پایداری و آسیب پذیری جنگلهای هیرکانی (آماربرداری سراسری دوره ای جنگلهای هیرکانی) انجام شد و با استفاده از فناوری روز دنیا و آماربرداری اکوسیستمی ضمن آسیب شناسی، وضعیت پایداری جنگلهای هیرکانی بررسی شد.
طبق گفته وی، طرحهای جایگزین به منظور حفاظت از جنگلها و حفظ سرمایه های موجود، طرحهای فنی- حفاظتی در جنگلهای هیرکانی اجرا خواهد شد.
وی از مهمترین چالش‌های اصلی جنگلهای هیرکانی را وابستگی سنتی مردم محلی به عرصه‌های جنگلی، قاچاق چوب، حضور دام در جنگل، تغییر کاربری عرصه های جنگلی و توسعه ساخت و ساز دانست و اظهار کرد: برای رفع این چالش ها نیاز به عزم جدی ملی و همکاری همه دستگاه‌ها به‌ویژه دستگاه قضایی است.
وی گفت: سازمان مذکور در سال‌های اخیر با وجود همه مشکلات و نابسامانی های موجود به لحاظ محدودیت مالی و نیروی انسانی (کارشناس و هزینه انجام مطالعات) و با هدف ایجاد تغییرات بنیادی و تحولی عظیم در شیوه مدیریت منابع طبیعی منطقه هیرکانی، ضمن بهره گیری از نظرات دانشگاهیان، موسسه تحقیقات، افراد صاحب نظر، تلاش‌های علمی و عملی قابل توجهی را برای استقرار مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه هیرکانی انجام داده است، اما مشکلات متعددی به‌ویژه محدودیت‌های مالی و اجرایی موانعی را جهت دستیابی به اهداف فراهم کرده است که با وجود تلاش‌های فراوان، اقدامات انجام شده کافی به نظر نمی رسد.
نقی شعبانیان در پایان افزود: بنابراین استقرار مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه هیرکانی (طرح جایگزین)، مستلزم عزم و اراده ملی، همدلی همه دستگاه‌ها و بخش های مرتبط، تامین منابع‌مالی و برنامه‌ریزی درست است.
#عکس-ستایش محمدیاری
دیدگاهتان را بنویسید