بازار کسب و کار گزارش می‌دهد

کاهش سوخت‌های فسیلی در دولت

بازار کسب و کار – ایران به عنوان یکی از کشورهای با پتانسیل بالا در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر شناخته می‌شود. با این حال، بخش عمده‌ای از سوخت مصرفی آن همچنان فسیلی است که آلودگی‌های زیست‌محیطی قابل توجهی را به همراه دارد. در این راستا، دولت چهاردهم در تلاش است تا با توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، به کاهش آلودگی و رفع ناترازی‌ها بپردازد. به همین منظور، سازمان محیط‌زیست تغییراتی در صدور مجوز برای نیروگاه‌های خورشیدی اعمال کرده است تا فرآیند راه‌اندازی آن‌ها تسریع شود.

در دنیای امروز که تنها یک زمین برای زندگی داریم، حفظ و نگهداری از آن اهمیت ویژه‌ای دارد. با وجود این، وضعیت زیستمندان، منابع طبیعی، معادن و گونه‌های گیاهی و جانوری نشان می‌دهد که انسان‌ها هنوز به اهمیت این مسئله پی نبرده‌اند. افزایش گازهای گلخانه‌ای، تشدید آلودگی هوا و نابودی حدود ۱۰ هزار گونه جانوری در ۱۰۰ سال گذشته گواهی بر این مدعاست. به اعتقاد کارشناسان، حذف گونه‌های جانوری از طبیعت یکی از بزرگترین خسارت‌هایی است که انسان به زمین وارد کرده است.

از دست دادن گونه‌های جانوری و بازگرداندن آن‌ها به طبیعت فرآیندی پیچیده و گاه غیرممکن است. برای مثال، ببر هیرکانی و شیر یال کوتاه ارژنگ از دست رفته‌اند و بازگشت آن‌ها به طبیعت ممکن است میلیون‌ها سال زمان ببرد، البته اگر شرایط مناسب فراهم باشد. نابودی یک گونه بر تمام زنجیره زیستی تاثیر می‌گذارد و در نهایت این انسان است که از پیامدهای آن آسیب می‌بیند.

علاوه بر این، نابودی خاک و کاهش منابع آبی چالش‌های دیگری هستند که زمین را تهدید می‌کنند. سرعت فرسایش خاک در ایران بسیار بالاست و سالانه ۱۶.۵ تن در هکتار خاک از دست می‌رود که ۷ برابر متوسط جهانی است. ایران با داشتن تنها ۱ درصد وسعت جهان، ۷.۷ درصد فرسایش خاک جهان را به خود اختصاص داده است. بازگرداندن یک سانتیمتر خاک در اقلیم خشک ایران به طور متوسط ۸۰۰ سال زمان نیاز دارد.

افت سطح آب‌های زیرزمینی نیز معضلی دیگر است که باعث تشدید پدیده فرونشست زمین شده است. دشت‌ها و مناطق مختلفی در کشور تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته‌اند، از جمله دشت‌های شهریار، منطقه جهرم به سمت فسا در استان فارس، یزد و شمال اصفهان. بازگشت این مناطق به حالت عادی ممکن است هزاران سال زمان ببرد.

همچنین، تغییرات اقلیمی نیز بر شدت این پدیده‌ها افزوده است. انتشار گازهای گلخانه‌ای مشکلات زیادی را ایجاد کرده و دنیا را به کاهش اثرات آن وا داشته است. محققان هشدار داده‌اند که ادامه این روند می‌تواند منجر به افزایش آلودگی، بروز توفان‌های گرد و غبار، باران‌های سیل‌آسا و انقراض سریع‌تر گونه‌های گیاهی و جانوری شود. زمین دیگر توان تحمل این فشارها را ندارد و اگر چاره‌ای اندیشیده نشود، آینده‌ای بدون سکونت در انتظار ما خواهد بود. به همین دلیل، روز جهانی زمین پاک نامگذاری شده است تا توجه عموم را به اهمیت حفظ محیط زیست جلب کند.

اهمیت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران

تاریخچه نامگذاری روز جهانی زمین به سال ۱۹۶۹ بازمی‌گردد. «جان مک مونل»، فرزند یک مبلغ دینی مستقل و علاقه‌مند به عرصه دین، علم و صلح، ایده تعیین روز جهانی زمین را در همایش یونسکو درباره محیط زیست مطرح کرد. در همان سال، پرچم زمین پاک را طراحی نمود. یوتانت، دبیر کل وقت سازمان ملل (۱۹۶۲-۱۹۷۱)، از این ایده استقبال کرد و به این ترتیب، ۲۲ آوریل به عنوان روز جهانی زمین پاک به تقویم‌های سراسر دنیا راه یافت. در این روز به همگان یادآوری می‌شود که باید در حفظ زمین کوشا بود. با توجه به شرایط زمین، هر سال شعاری جهانی انتخاب می‌شود که شعار جهانی روز زمین برای سال ۲۰۲۵ «توان ما، زمین ما» (Our Power Our Planet) با تمرکز بر استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر انتخاب شده است.

در ایران، با توجه به اهمیت موضوع، یک شعار ملی انتخاب می‌شود که امسال «انرژی پاک، زمین پاک» تعیین شده است. این در حالی است که سبد سوختی کشور سهم ناچیزی از انرژی‌های تجدیدپذیر دارد، اما توسعه آن در برنامه هفتم پیشرفت دیده شده است. چندی پیش، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار بازار کسب و کار گفته بود؛ یکی از موضوعات مورد توجه سازمان حفاظت محیط زیست، رفتن به سمت توسعه انرژی‌های پاک از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر است که قطعاً می‌تواند در کاهش آلودگی‌ها بسیار مؤثر باشد.

شینا انصاری افزود: اگر بتوانیم در این زمینه توسعه قابل توجهی داشته باشیم، حتی فراتر از آن چیزی که در برنامه هفتم پیشرفت قید شده، به طور قطع گام مهمی در تأمین انرژی، از بین رفتن ناترازی‌ها و کاهش آلودگی هوا خواهد بود. آنچه که در قالب برنامه هفتم پیشرفت پیش‌بینی شده تولید ۱۲ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر تا پایان برنامه است. اما با توجه به میزان ناترازی‌ها، وزارت نیرو قول داده تا ۳۰ هزار مگاوات تولید داشته باشد که با توجه به ظرفیتی که در این زمینه در کشور وجود دارد، بتوانیم با عزمی جدی در این حوزه حرکت کنیم و موفق خواهیم بود.

وی اظهار کرد: در بیشتر مناطق کشور بیش از ۳۰۰ روز آفتابی داریم که زمینه خوبی برای راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی است. همچنین پتانسیل انرژی‌های بادی و سایر انرژی‌های تجدیدپذیر هم به وفور در کشور وجود دارد که می‌شود از این ظرفیت برای کاهش اتکا به سوخت‌های فسیلی استفاده کرد. با این روند می‌توانیم حداقل وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را در روزهای سرد سال، به ویژه زمانی که با مشکل آلودگی هوا و پدیده وارونگی دما مواجه هستیم، کاهش دهیم. همچنین می‌توان با استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر مشکل ناترازی انرژی را تا حد زیادی مدیریت کرد و باعث کاهش ردپای کربن شد. این امر منجر به کاهش احتراق سوخت‌های فسیلی و به تبع آن کاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای خواهد شد.

در نهایت، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها برای محیط زیست بلکه برای اقتصاد و امنیت انرژی کشور نیز حیاتی است. با توجه به منابع طبیعی غنی ایران، استفاده از این انرژی‌ها می‌تواند نقش مهمی در آینده پایدار کشور ایفا کند.

در راستای بررسی وضعیت آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار کرد: انتشار آلاینده‌ها و تغییرات اقلیمی از مهمترین عوامل آلودگی هوا محسوب می‌شوند که این امر به تولید و مصرف انرژی برمی‌گردد. نیروگاه‌ها با استفاده از سوخت‌های فسیلی نیز از عوامل اصلی انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای هستند.

احمد طاهری بیان کرد: در محدوده شهری، ناوگان حمل و نقل عمومی که عمدتاً فرسوده هستند، نیز آلایندگی زیادی تولید می‌کنند. این در حالی است که بخش‌های خانگی و تجاری نیز به انتشار گازهای گلخانه‌ای دامن می‌زنند.

وی در پاسخ به سوالی درباره پتانسیل بالای ایران در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: ایران با وجود پتانسیل بالا در این زمینه، اقدامات قابل توجهی انجام نداده است. سوخت‌های فسیلی همچنان سوخت غالب کشور هستند که آلودگی‌های زیادی به همراه دارند.

طاهری ادامه داد: سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد سوختی کشور بسیار ناچیز است و به دلیل ارزان بودن سوخت‌های فسیلی، توجه کمتری به انرژی‌های تجدیدپذیر شده است. تلاش‌های گذشته نیز بر جبران ناترازی انرژی با تولید بیشتر متمرکز بوده که همین امر منجر به افزایش مصرف سالانه سوخت‌های فسیلی شده است.

وی افزود: این افزایش مصرف از بخش‌های مختلفی از جمله حمل و نقل عمومی، خانگی، تجاری و نیروگاهی مشهود است که موجب افزایش انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای در کشور شده است.

طاهری اظهار کرد: دولت چهاردهم دیدگاه متفاوتی نسبت به تولید انرژی دارد و کشور به سمت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کرده است. در قانون برنامه هفتم به این موضوع به صورت جدی پرداخته شده و ظرفیت ۱۲ هزار مگاواتی برای اجرای این برنامه در نظر گرفته شده است.

رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: سازمان حفاظت محیط‌زیست همواره از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر حمایت کرده است. مطابق بند – ت – ماده ۲۲ قانون برنامه هفتم پیشرفت، سازمان موظف به تهیه برنامه ملی مدیریت تغییر اقلیم کشور شده است که یکی از محورهای اصلی آن انرژی‌های تجدیدپذیر است.

وی همچنین اشاره کرد: سازمان محیط زیست به عنوان مرجع ملی صندوق اقلیم سبز تلاش کرده تا حمایت‌های بین‌المللی را برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر جذب کند. صندوق ملی محیط زیست نیز در سال‌های گذشته به بحث انرژی‌های تجدیدپذیر توجه ویژه‌ای داشته است.

توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر با صدور مجوز ۱۱ هزار مگاوات

طاهری در خصوص اقدامات و حمایت‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی اظهار کرد: سازمان در راستای تسهیل صدور مجوزهای نیروگاه‌های خورشیدی، تغییراتی در ضوابط اعمال کرده است تا این فرآیند در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود. در حال حاضر، تقریباً هیچ موردی برای تأسیس نیروگاه خورشیدی وجود ندارد که در زمینه صدور مجوز با سازمان محیط زیست به چالش برخورد کند.

وی افزود: از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۳، سازمان حفاظت محیط زیست مجوز ۱۱ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را صادر کرده است. همچنین، برای تسریع و تسهیل فرآیند صدور مجوز نیروگاه‌ها، بخشی از وظایف به استان‌ها تفویض شده و شرایط استقرار نیروگاه‌ها برای اخذ مجوز ساده‌تر شده است.

طاهری با اشاره به تغییرات ایجاد شده در ضوابط استقرار نیروگاه‌های تجدیدپذیر بیان کرد: به عنوان مثال، نیروگاه‌هایی با ظرفیت کمتر از ۱۰۰ مگاوات دیگر نیازی به تهیه گزارش‌های ارزیابی ندارند و این اختیار به دفاتر محیط زیست در استان‌ها تفویض شده است تا سرعت صدور مجوز افزایش یابد. همچنین، رده استقرار این نیروگاه‌ها به واحدهای خدماتی تغییر یافته است تا فرآیند صدور مجوز تسهیل شود. بر اساس جلسات مشترکی که با وزارت نیرو برگزار شد، اذعان شد که در حال حاضر مشکلی در زمینه مجوزهای زیست محیطی برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر وجود ندارد.

این تغییرات نشان‌دهنده تلاش‌های مداوم برای حمایت از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر و تسهیل فرآیندهای اداری در این زمینه است که می‌تواند به توسعه پایدار و کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی کمک کند.

برقی شدن موتورسیکلت‌های کار و پیشنهاد ۶ هزار تاکسی برقی برای تهران

در راستای کاهش آلودگی هوا و بهبود کیفیت زندگی شهروندان، برقی‌سازی ناوگان حمل و نقل عمومی و موتورسیکلت‌های کار در دستور کار قرار گرفته است. منابع متحرک، از جمله خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، یکی از اصلی‌ترین عوامل انتشار گازهای گلخانه‌ای در کلانشهرها به ویژه تهران هستند. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از این منابع فرسوده و از رده خارج هستند، اقداماتی برای نوسازی آنها انجام شده است.

طاهری با اشاره به اهمیت برقی‌سازی خودروها و موتورسیکلت‌ها، اظهار کرد: سال گذشته جلسات کارگروه ملی آلودگی هوا به طور منظم برگزار شد و یکی از محورهای اصلی آن بحث برقی‌سازی ناوگان حمل و نقل عمومی و موتورسیکلت‌ها بود. در این راستا، برنامه‌ای برای استفاده از عوارض اسقاط ذیل آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۰ قانون ساماندهی صنعت خودرو تدوین شد که هدف آن توسعه خودروی برقی به ویژه در کلانشهرها است.

در جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوا که در تاریخ ۲۷ فروردین ماه با حضور معاون اجرایی رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد، تصویب شد که ارزیابی و اعلام نتایج طرح پایلوت برقی‌سازی موتورسیکلت‌های کار در شهر تهران به ویژه موتورسیکلت‌های شرکت پست، در مدت ۲ هفته بعد از برگزاری جلسه انجام و به کارگروه اعلام شود.

طاهری افزود: مقرر شد تمام موتورسیکلت‌هایی که در بازار، اسنپ و پیک کار می‌کنند، برقی شوند. شرکت ملی پخش و پالایش به نمایندگی از وزارت نفت اعلام آمادگی کرد که در این زمینه همکاری کند. همچنین استانداری تهران موظف شد که در مدت ۲ هفته بعد از تصویب (تاریخ ۲۷ فروردین) این موضوع را به صورت پایلوت در شهر تهران پیگیری کند و موانع اجرایی شدن آن را استخراج و در کارگروه ملی مطرح کند تا بتوانیم این طرح را به طور کامل اجرا کنیم. تلاش می‌شود که در کمترین زمان ممکن موتورسیکلت‌های فرسوده با موتورسیکلت‌های برقی جایگزین شوند. همچنین پیشنهاد ۶ هزار تاکسی برقی برای تهران مطرح شده که مورد موافقت قرار گرفته است.

این اقدامات گامی مهم در جهت کاهش آلودگی هوا و افزایش بهره‌وری ناوگان حمل و نقل عمومی محسوب می‌شود. امید است که با اجرای این طرح‌ها، شاهد کاهش چشمگیر آلودگی هوا و بهبود کیفیت زندگی شهروندان تهرانی باشیم.

کاهش مصرف سوخت‌های مایع در نیروگاه‌ها

یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی کشور، مدیریت مصرف سوخت‌های فسیلی در نیروگاه‌ها است. کاهش مصرف سوخت‌هایی مانند مازوت به دلیل آلودگی‌های زیست‌محیطی و هزینه‌های اقتصادی بالا، از اولویت‌های اصلی سیاست‌گذاری در حوزه انرژی است.

کارشناسان تاکید دارند که اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی علاوه بر کاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای، می‌تواند به بهبود بهره‌وری و کاهش ناترازی انرژی نیز کمک کند. مطالعات نشان می‌دهد که حتی با در نظر گرفتن انرژی مصرفی برای تولید برق، می‌توان با ارتقاء فناوری‌ها و نوسازی ناوگان حمل و نقل، بهره‌وری را افزایش داد و مصرف سوخت را به طور کلی کاهش داد.

در این راستا، یکی از راهبردهای مهم، توزیع سوخت پاک در کشور است. این اقدام با همکاری وزارت نفت و وزارت نیرو در حال پیگیری است. اولویت‌های قانونی بر این است که مصرف گازوئیل و بنزین یورو ۴ به حداکثر برسد تا مصرف مازوت در نیروگاه‌ها کاهش یابد.

امید است با توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، نیاز به سوخت‌های مایع برای تولید برق در کشور کاهش یابد. این تغییر نه تنها به حفظ محیط زیست کمک می‌کند بلکه می‌تواند در بلندمدت به کاهش هزینه‌های تولید برق نیز منجر شود.

بازار کسب و کار امیدوار است که با ادامه این روند، بتوانیم به سمت یک سیستم انرژی پایدارتر و کارآمدتر حرکت کنیم که همگام با اهداف توسعه پایدار باشد.