گردشگری و ورزش؛ دو بال توسعه گلستان
در فضای مجازی امروز، اعتماد همانقدر ارزشمند است که پول نقد در کیفپول؛ اما متأسفانه، همین اعتماد ساده، گاهی در عرض چند ثانیه قربانی کلاهبرداریهای سایبری میشود. یکی از جدیدترین و رایجترین شیوههای مجرمان اینترنتی، هک گوشی همراه یا حسابهای پیامرسان است که از طریق آن از مخاطبین فرد هکشده درخواست وجه میشود.
در ظاهر، پیامها بسیار طبیعیاند؛ لحنی صمیمی دارند، اغلب با جملاتی چون «فوری نیاز به پول دارم» یا «تا چند ساعت دیگر برمیگردانم» آغاز میشوند و همین صمیمیت باعث میشود مخاطب بدون شک و تردید، پول را واریز کند.
اما پشت این پیامهای دوستانه، یک سناریوی دقیق و خطرناک نهفته است. مجرمان سایبری با نفوذ به حسابهای شخصی کاربران، فهرست تماسها را بهدست میآورند و با سوءاستفاده از هویت فرد قربانی، بهسرعت عملیات کلاهبرداری را آغاز میکنند.
پلیس فتا در ماههای اخیر بارها هشدار داده است که تعداد پروندههای مربوط به این نوع کلاهبرداری رو به افزایش است. تنها در یکی از موارد اخیر، دهها شهروند از نقاط مختلف کشور به دلیل اعتماد به پیام آشنایان خود، میلیونها تومان خسارت مالی دیدهاند.
کارشناسان امنیت اطلاعات معتقدند ضعف آگاهی عمومی درباره امنیت سایبری و ناآشنایی با روشهای پیشگیری، زمینه اصلی گسترش این نوع جرایم است. به گفتهی آنها، مردم همچنان تصور میکنند قربانی هک شدن فقط «دیگران» هستند، نه خودشان.
از سوی دیگر، کارشناسان اجتماعی نیز میگویند این پدیده نشاندهنده کاهش سطح اعتماد عمومی در جامعه دیجیتال است؛ جایی که حتی پیام دوست صمیمی هم میتواند دام باشد.
بانکها و نهادهای مالی نیز از این پدیده بیتأثیر نیستند. افزایش تراکنشهای مشکوک و درخواستهای بازگشت وجه، موجب شده فشار مضاعفی بر سامانههای نظارتی و بانکی وارد شود. بسیاری از مؤسسات مالی خواستار وضع قوانین سختگیرانهتری برای احراز هویت تراکنشهای آنلاین هستند.
با این حال، برخی از متخصصان حوزه فناوری میگویند مسئولیت اصلی همچنان بر عهده کاربران است. آنها تأکید میکنند که هیچ سامانهای نمیتواند جایگزین هوشیاری فردی شود.
یک کارشناس امنیت سایبری در گفتوگو با «بازار کسبوکار» گفت: «مجرمان سایبری از سادهترین رفتارهای انسانی، یعنی اعتماد، سوءاستفاده میکنند. راه مقابله، فقط یک تماس ساده است. تماس بگیرید، حتی اگر پیام از نزدیکترین فرد زندگیتان آمده باشد.»
این در حالی است که برخی کارشناسان اقتصادی هشدار میدهند افزایش حجم این نوع کلاهبرداریها، تأثیری منفی بر اعتماد عمومی نسبت به خدمات آنلاین، بانکداری الکترونیک و حتی خرید و فروش اینترنتی خواهد گذاشت.
به گفته آنها، اگر این روند کنترل نشود، بازار دیجیتال کشور ممکن است با نوعی «بیاعتمادی جمعی» مواجه شود که به مراتب خطرناکتر از خسارتهای مالی فردی است.
در کنار همه هشدارها، برخی کاربران نیز در شبکههای اجتماعی از تجربه تلخ خود گفتهاند؛ از اینکه با دریافت پیام از دوست یا همکار، پولی واریز کردهاند و ساعاتی بعد متوجه شدهاند حساب دوستشان هک شده است.
در بسیاری از این موارد، قربانیان میگویند تنها چند دقیقه غفلت یا عجله، تمام پساندازشان را از بین برده است.
پلیس فتا راهکارهایی ساده اما مؤثر ارائه کرده است: استفاده از رمزهای قوی، فعالسازی احراز هویت دومرحلهای در پیامرسانها و شبکههای اجتماعی، بهروزرسانی نرمافزارها و مهمتر از همه، تماس تلفنی قبل از واریز وجه.
در سطح جهانی نیز چنین کلاهبرداریهایی به سرعت در حال گسترش است. به گفته کارشناسان، هرچقدر فناوری هوشمندتر میشود، روشهای جرم نیز پیچیدهتر میگردد.
نکته قابل تأمل آن است که بسیاری از قربانیان، افراد تحصیلکرده و حتی فعال در حوزه فناوری هستند. این واقعیت نشان میدهد که آگاهی عمومی به تنهایی کافی نیست و نیاز به آموزش مستمر در سطح جامعه وجود دارد.
وزارت ارتباطات و پلیس فتا در حال بررسی طرحهایی برای افزایش آموزشهای عمومی در مدارس و دانشگاهها هستند تا نسل آینده در برابر تهدیدات فضای مجازی مقاومتر شود.
در همین حال، برخی کارشناسان از رسانهها نیز خواستهاند نقش فعالتری در اطلاعرسانی ایفا کنند. آنها معتقدند رسانهها باید هشدارهای سایبری را به زبانی ساده و در قالبهای جذاب برای عموم منتشر کنند.
در این میان، کاربران نیز باید فرهنگ «سؤال کردن» را جایگزین «اعتماد بیقید و شرط» کنند. تماس گرفتن، تأیید پیام و چند دقیقه دقت، میتواند مانع ضررهای بزرگ شود.
از نگاه اجتماعی، افزایش این نوع کلاهبرداریها زنگ خطر مهمی برای سبک زندگی دیجیتال است. جامعهای که هر روز بیشتر به ابزارهای هوشمند وابسته میشود، باید بیشتر نیز در برابر خطرات آن آگاه باشد.
اقتصاد دیجیتال کشور زمانی میتواند رشد سالمی داشته باشد که امنیت اطلاعات و اعتماد کاربران در اولویت سیاستگذاریها قرار گیرد. در غیر این صورت، رشد عددی کاربران اینترنت، بهجای فرصت، به تهدید تبدیل خواهد شد.
کارشناسان همچنین خواستار همکاری جدیتر بین بانکها، پلیس فتا، وزارت ارتباطات و بخش خصوصی در ایجاد سامانههای هشدار سریع شدهاند تا در صورت شناسایی فعالیت مشکوک، بلافاصله اطلاعرسانی شود.
در پایان، پیام این هشدار ساده اما حیاتی است: «قبل از واریز، تماس بگیرید.» یک تماس کوتاه میتواند تفاوت میان امنیت و فریب باشد.
نکته قابل تأمل بازار کسبوکار:
افزایش جرایم سایبری نهتنها مسئلهای امنیتی، بلکه چالشی اقتصادی و اجتماعی است که میتواند اعتماد عمومی به تراکنشهای مالی و تجارت آنلاین را خدشهدار کند.
اگر فرهنگ دیجیتال در کشور به موازات رشد فناوری پیش نرود، زیان آن نه فقط متوجه کاربران، بلکه دامنگیر کل اقتصاد خواهد شد.
مقابله با این پدیده، نیازمند همکاری جمعی میان مردم، رسانهها، نهادهای آموزشی و اقتصادی است.
و در نهایت، در دنیای امروز، تماس گرفتن قبل از واریز، شاید سادهترین و عاقلانهترین سرمایهگذاری برای حفظ امنیت مالی باشد.
دیدگاهتان را بنویسید