در حالی که دو ماه از آغاز سال تحصیلی در مدارس می گذرد ،تعدادی از کودکان خراسان شمالی به دلایل مختلف اقتصادی و فرهنگی امکان حضور در مدرسه ندارند و حسرت رفتن به مدرسه با همسالان بر دلشان مانده است.
کودکان بازمانده از تحصیل واقعیت خاموشی در بستر جامعه هستند که در بسیاری مواقع به چشم نمی آیند و در بسیاری موارد هم از توجه به این معضل اجتماعی چشمپوشی میشود.
فقر خانواده ها، اجبار به اشتغال، اعتیاد خانواده ها، بیکاری، زندانی بودن سرپرست خانواده، فقدان سرپرست و محرومیت به دلیل دسترسی آسان به مدرسه از جمله مسائلی است که منجر به بازماندگی تعداد زیادی از کودکان در خراسان شمالی شده است.
بازماندگان از تحصیل کودکانی هستند که دچار حسرت آموختن به هنگام به صدا در آمدن زنگ مدرسه از پشت پنجره مدارس اند و حسرت نشستن در کلاسهای درس را با خود به دوش میکشند.
در این بین خراسان شمالی از این معضل اجتماعی بی نصیب نبوده است و کودکان بازمانده از تحصیل در این استان نیز از نعمت تحصیل محرومند.
۱۱۹۰ دانش آموز ابتدائی بازمانده از تحصیل
به گفته مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی ۳۳۷ دانش آموز دوره ابتدایی خراسان شمالی، سال تحصیلی جاری در کلاس درس حضور نیافته و از تحصیل بازماندهاند.
عباس سعیدی افزود: امسال یک هزار و ۱۹۰ دانش آموز دوره ابتدایی استان، بازمانده از تحصیل اعلام شدند که در بررسی ها پیگیری های انجام شده، شماری از آنان جذب و شماری هم هنوز شناسایی نشده و نشانی سکونت از آنان در دست نیست.
وی گفت: در بررسی های انجام شده، مشخص شد از این تعداد، ۲۹۶ دانش آموز مشغول به تحصیل هستند و ۲۷۶ نفر هم در آموزش و پرورش استثنایی استان پذیرش شده اند.
مدیر کل آموزش و پرورش خراسان شمالی با بیان اینکه ۳۲ نفر از دانش آموزان ابتدایی خراسان شمالی به سایراستان های کشور مهاجرت کرده و ۹ نفر هم به خارج از کشور رفته اند خاطرنشان کرد: چهار نفر از دانش آموزان ابتدایی، به علت بیماری صعب العلاج از حضور در کلاس درس بازمانده اند و اشتغال به کار، علت ترک تحصیل سه نفر از این دانش آموزان شده است.
سعیدی افزود: ۴۳ نفر از دانش آموزان بدون سرپرست و یا داشتن سرپرست بد، نتوانسته اند در مدارس حضور یابند و علت ترک تحصیل ۱۳ نفر هم ازدواج زودهنگام بوده است.
وی با بیان اینکه ۶ نفر از دانش آموزان ابتدایی استان، در مدارس دینی و حوزوی جذب شده اند اظهار داشت: ۸۳ نفر از دانش آموزان فوت کرده اند و ۸۶ نفر از دانش آموزان به علت هایی ترک تحصیل کرده اند و ۲۵۱ نفر هم هنوز شناسایی نشده و آدرسی از آنان در دست نیست.
سعیدی گفت: بیشترین تعداد بازماندگان از تحصیل مربوط به بجنورد با ۴۴۹ نفر و کمترین هم مربوط به شهرستان گرمه با هشت نفر به ثبت رسیده است.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی در باره بازماندگان از تحصیل در دوره متوسطه اول گفت: سال تحصیلی جاری، ۷۷۵ نفر از دانش آموزان متوسطه اول از حضور در کلاس های درس بازمانده اند که ۳۷۹ نفر در پایه هفتم و ۳۹۶ نفر در پایه هشتم هستند.
وی اظهار کرد: اشتغال به کار، ازدواج دختران، داشتن سرپرست بد، فقرمالی و مشکلات اقتصادی خانواده ها، مخالفت خانواده ها برای ادامه تحصیل در مدرسه مختلط از مهم ترین علت بازماندن از تحصیل دانش آموزان استان است.
وی با اشاره به اینکه امسال هزار و ۶۸۰ نفر در رشته نظری، متوسطه دوم ترک تحصیل کرده اند گفت: از این تعداد ۵۰۱ نفر در مدارس حوزوی جذب شده اند، هزار و ۱۱۲ نفر ترک تحصیل کرده اند و علت بازماندن ۶۴ دانش آموز هم سایر موارد بوده است.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان شمالی اظهار داشت: تلاش داریم تا دانش آموزان لازم التعلیم دوره ابتدایی در کلاس های درس جذب شوند و در این باره حمایت های لازم از طرف سایر نهادها از جمله دانشگاه علوم پزشکی، بهزیستی، کمیته امداد(ره) و دستگاه قضا انجام می شود.
زیر ساخت ها مشکل دارد
به گفته بسیاری از کارشناسان حوزه اجتماعی، مشکلات اقتصادی خانوادهها همچنان اصلیترین عاملی است که سد راه تحصیل کودکان و نوجوانان میشود و بعد از آن عوامل فرهنگی و معلولیت نمیگذارد برخی کودکان بین سنین ۶ تا ۱۳سال پشت نیمکتهای مدرسه بنشینند.
این کارشناسان معتقدند که تا زمانی که مشکلات معیشتی و اقتصادی خانواده ها همچنان سنگین تر شود، نه تنها نمی توان امیدی به بازگشت کودکان به مدرسه را داشت که ممکن است تعداد آن ها رو به افزایش بگذارد.
یک فعال حقوق کودک با بیان اینکه زندگی در مناطق محروم و زندگی کوچ نشینی برخی خانواده ها یکی از عوامل محرومیت کودکان از تحصیل می شود، به بازار کسب و کار گفت: دسترسی نداشتن کودکان به مدرسه در محیط زندگی از عوامل بسیار مهمی است که متاسفانه به آن کم توجهی می شود .
امید بخشی زاده افزود: از سوی دیگر تعدادی از کودکان به دلیل نداشتن شناسنامه که محصول ازدواج با اتباع هستند، امکان رفتن به مدرسه را ندارند و اگر هم شناسنامه دار بودند به دلیل گمارده شدن به کارو یا تکدی گری حق تحصیل ندارند.
وی ادامه داد: مساله دیگر ازدواج های زودهنگامی ساست که برای تعدادی از دختران در سنین پائین اتفاق می افتند و همین مساله موجب ترک تحصل آنان می شود.
بخشی زاده گفت:نرخ محرومیت از تحصیل کودکان، به سه عامل بستگی دارد؛هزینههای مستقیم مدرسه رفتن، هزینه فرصت تحصیل (مانند هزینه فرصت از دست رفتن درآمد ناشی از کار کودکی که به مدرسه میرود)، و بالاخره منافع انتظاری از تحصیل.
به گفته وی صرفنظر از مسائل اقتصادی و فرهنگی، باید به روند پولی شدن آموزش نیز اشاره کرد. واقعیت این است که روند پولی شدن آموزش مهمترین مسالهای است که کودکان را از چرخه تحصیل حذف کرده است.
در روند پولی سازی آموزش، آموزش کالایی فرض میشود که در صورت توان مالی و قدرت خرید، میتوان از آن استفاده کرد.
تعداد کودکان بازمانده از تحصیل فراتر از آمارها
روایت آماری از وضعیت کودکان محروم از تحصیل، نشان می دهد که به رغم اعلام مسئولان در رابطه با تعداد این دانش آموزان ، آمار بازماندگی از تحصیل احتمالا چیزی حدود یکسوم از کودکان ایرانی بین ۶ تا ۱۸ سال، در خارج از سیستم رسمی آموزشوپرورش قرار دارند و به بیان دیگر محروم از تحصیل هستند.
آمارهای متناقضی از تعداد کودکان تارک از تحصیل در دسترس است. از اینرو شمار کودکان بازمانده از تحصیل را از ۱۰۰ هزار تا بیش از سه میلیون نفر نیز برآورد کردهاند، ولی بر اساس آمار داده شده ازسوی آموزش و پرورش، ۷۴۷ هزار و ۹۱۱ کودک در سال تحصیلی ۹۶-۱۳۹۵ در همه ردههای آموزشی از تحصیل بازماندهاند. لازم به ذکر است که در این آمار نزدیک به ۷۵۰هزار نفر، کودکان معلول بازمانده از تحصیل و نیز کودکان بیشناسنامه آورده نشدهاند.
از آنجا که براساس سرشماری سال ۱۳۹۵، شمار افراد ۶ تا ۱۹سالهای که بیرون از مدرسه هستند برابر با دو میلیون و ۳۸۶ هزار و ۱۲۰نفر است، با کم کردن شمار برآوردشده جمعیت ۱۸ تا ۱۹ سال، شمار کسانی که از تحصیل در کشور بازماندهاند نزدیک به یک میلیون و ۷۳۸ هزار و ۷۵۱ نفر است.
کودکان بازمانده از تحصیل گروه سنی ۶ تا ۱۸ سال را شامل میشوند که در چرخه آموزشی کشور حضور ندارند. در واقع کودکان بازمانده از تحصیل واقعیتی خاموش هستند که با نداشتن هویت انسانی و حق تحصیل تا چندی پیش به فراموشی کامل سپرده شدهاند.
دیدگاهتان را بنویسید