هزارتویوامازدواج؛ منابعمحدود، متقاضیان نامحدود
در حالی تابستان ۱۴۰۳ جای خود را به پاییز داد که به دلیل مسافرت‌های مردم بارها مصرف بنزین رکورد جدیدی را از خود ثبت کرد.
به گزارش بازار کسب و کار برای صنعت پالایش و پخش فرآورده های نفتی به خاطر اوج‌گیری مسافرت های تابستانه که ناشی از تعطیلی مدارس و دانشگاه‌هاست، این فصل همواره با جهش مصرف همراه است. این امر همواره باعث شده تا صنعت نفت برای تامین بنزین مورد نیاز مسافران در زمان اوج مسافرت‌ها از جمله تابستان و ایام نوروز برنامه ریزی کند. هرچند ثبت ۱۶۵ میلیون سفر در چهار روز و از سوی دیگر صف های کیلومتری بنزین در استان های شمالی آن هم در تعطیلات نیمه دوم شهریور ماه گذشته موجب شد تا قاب تابستان ۱۴۰۳ ماندگار شود.
به همین خاطر در این ایام بنزین را می توان یکی از دغدغه های اصلی بخش سوخت کشور دانست که می شود با برخی اقدام ها به خوبی آن را مدیریت کرد؛ از این رو رئیس جمهور در نخستین نشست خبری خود از مشکل هزینه‌های تحمیل شده به دولت برای واردات بنزین سخن گفت.
«مسعود پزشکیان» اظهار کرد: «پنج میلیارد (دلار) پول به بنزین می‌دهیم و از خارج وارد می‌کنیم و مصرف می‌کنند، اگر این پول را نمی‌دادیم، می‌توانستیم پول بازنشسته‌ها را بدهیم، (حقوق‌ها را) همسان کنیم، پول معلم، پول دارو، پول گندم و پول نهاده را بدهیم.»
باید توجه داشت ایران که در سال ۱۳۹۹ بیش از سه میلیارد دلار درآمد صادراتی بنزین داشت، حال به نقطه‌ای رسیده که برای تامین بنزین مورد نیاز کشور به تخصیص پنج میلیارد دلار ارز نیاز دارد. پس نه تنها درآمدی از محل صادرات بنزین نداریم، بلکه باید برای واردات آن نیز هزینه های کلان پرداخت کنیم.
در چنین شرایطی است که بحث ناترازی بنزین و سایر فرآورده های نفتی مطرح می شود، اینکه چگونه می توان بخشی از این سوءمصرف را مدیریت کرد و در عین حال برای ارتقای تولید نیز برنامه داشت تا بتوان به جایگاه مطلوب که خودکفایی در تولید بنزین مورد نیاز کشور و صادرات این محصول است، رسید.
از این رو به نظر می رسد باید به طور همزمان راهبردها را در ۲ بخش مصرف (تقاضا) و تولید (تأمین) پیش برد.
در بخش تولید و تأمین بنزین، افزایش مطالبات انباشته پالایشگاه ها و عدم تأمین به موقع نقدینگی از یک سو و عدم وجود برنامه مدون در شرایط تأمین حداکثری بنزین، موجب عقب ماندگی اورهال پالایشگاه ها و عدم استفاده از ظرفیت بهینه بخش تولید در سال‌های اخیر شده است.
از دیگر چالش های بخش تولید بنزین را می‌توان مشکلات پالایشگاه‌ها در کندی تکمیل طرح های توسعه ای که باز هم ریشه در برنامه ریزی و تأمین نقدینگی و منابع مالی دارد، به شمار می رود.
همچنین عدم کلنگ زنی طرح های جدید پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی در سال‌های گذشته را نیز نمی توان دور از ذهن داشت، زیرا یکی از طرح‌های مهمی که تکمیل آن نسبت به برنامه ریزی های اولیه با تأخیر همراه شد، طرح پالایشگاه «مهر خلیج فارس» بود که می توانست ۱۳ میلیون لیتر به تولید روزانه بنزین کشور اضافه کند.
از دلایل تشدید ناترازی در تولید را می توان در تعطیل شدن و توقف توسعه صنعت سی ان جی (CNG) در سال‌های اخیر نیز به عنوان یکی از مهمترین راهکارهای رفع ناترازی بنزین، بوده است؛ چرا که خودروهای دوگانه سوز می توانستند باری هرچند اندک از دوش مصرف بنزین بردارند و جایگزینی برای بنزین باشند.
لزوم ایجاد محدودیت در عرضه خودروهای پرمصرف
طبق گفته کارشناسان مهمترین عامل در بخش تقاضای بنزین و تشدید مصرف، وجود خودروهایی است که بیش از میزان استاندارد لازم سوخت مصرف می کنند و به همین خاطر لازم است تا روند تولید و عرضه خودروهای پرمصرف اصلاح شود تا خودروهای در حال تردد در کشور بیش از سه برابر خودروهای روز جهان، مصرف بنزین نداشته باشند.
و در این بین باید توجه ویژه ای دولت به اسقاط خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده که به مصارف بی رویه سوخت در مسیرهای درون و برون‌شهری منجر شده و آلایندگی هوا را نیز تشدید می کند داشته باشد.
در همین راستا ذکر دو نکته آماری، خالی از لطف نیست؛ اول اینکه در سطح کشور نزدیک به ۱۲.۵ میلیون دستگاه موتورسیکلت در حال تردد هستند که ۹۰ درصد آنها فرسوده هستند و نکته دوم نیز براساس آمارهای وزارت صمت، ۲۲ میلیون و ۱۰۸ هزار دستگاه خودرو و موتورسیکلت در کشور تردد می‌کنند که از این تعداد، ۱۳ میلیون و ۵۱ دستگاه فرسوده می‌باشند؛ بنابراین ۵۹ درصد از کل خودروها فرسوده هستند.
اگر در این بین به آمار خودروهای از رده خارج ، آمار مربوط به خودروهای پر مصرف را بیفزاییم، مشخص خواهد شد که بیشترین هدررفت بنزین در کشور ناشی از تردد خودروهایی است که سوخت را به جای مصرف، همچون مار دو سر می بلعند.
در جهان امروز دو محور اصلی توسعه فناوری های صنعت خودرو کاهش مصرف سوخت های فسیلی و کاستن از آلودگی هوا به شمار می رود، متاسفانه خودروهای داخلی هیچگونه قرابتی با کاهش مصرف سوخت در خود ندارند؛ این در حالی است که میزان مصرف سوخت یکی از مهمترین معیارهای سنجش کیفیت خودرو محسوب می شود.
به ه عقیده کارشناسان از دیگر راهکارهایی که می تواند در بلندمدت به کاهش هدررفت و مصرف بنزین کمک کند توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی چه در کلانشهرها و چه در ناوگان بین شهری و نیز توسعه حمل و نقل ریلی و هوایی است که هر میزان هزینه برای توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی صورت گیرد، به منزله سرمایه گذاری بلندمدت در حفظ محیط زیست و حفظ منابع انرژی کشور و تبدیل آن به ارزش افزوده برای اقتصاد کشور خواهد بود.
برنامه هفتم پیشرفت چه می‌گوید؟
برای رفع مشکلات کشور دولت چهاردهم، اجرای برنامه هفتم پیشرفت را برنامه بالادستی خود می‌داند؛ قانون راهکارهای روشنی را در حوزه مصرف بنزین نیز ارائه کرده که همزمان موضوع افزایش تولید و کاهش مصرف را دیده است.
در بخش تولید؛ تولید روزانه ۱۲۹ میلیون لیتر بنزین در سال پایانی اجرای برنامه هفتم هدفگذاری شده است که این مهم جز با ارتقای تولید در بخش پالایشگاهی و سرمایه‌گذاری های جدید امکان‌پذیر نخواهد بود.
در بخش کاهش مصرف انرژی نیز کاهش ۷۴.۳ درصدی مصرف در بخش حمل و نقل دیده شده است، به‌طوری که مصرف سوخت در این بخش در سال پایانی برنامه معادل ۲۴۸ هزار بشکه نفت خام در روز باشد.
در این خصوص دو راهکار در نظر گرفته شده است؛ ابتدا اسقاط و از رده خارج شدن خودروهای فرسوده که طبق هدف تعیین شده باید سالیانه ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی فرسوده از رده خارج شود و دوم اینکه، عرضه خودروهای برقی و هیبریدی معادل ۵۰۰ هزار دستگاه در هر دوره از خروج خودروهای فرسوده. در این صورت است که می توان گفت می‌شود امیدوار بود که جلوی بخشی از هدررفت سوخت از جمله بنزین را می‌توان گرفت. و این لازمه‌اش قطعا تولید خودروهای با کیفیت و به روز می باشد که باید جایگزینی شود برای خودروها پر مصرف و غیر استاندارد که هر زمان این اتفاق صورت پذیرد قطعا با کاهش چشمگیر مصرف سوخت و هوای پاک روبرو خواهیم شد می‌طلبد دولت در این راستا قدم‌های سازنده‌های بردارد.
چرا که قطعا با ورود و تولید خودروهای استاندارد دیگر «پنج میلیارد (دلار) پول به بنزین نمی‌دهیم و آن را از خارج وارد نمی‌کنیم و خوراک خودروهای بی کیفیت نمی‌کنیم، و این پول را می‌توانیم به بازنشسته‌ها بدهیم، (حقوق‌ها را) همسان کنیم، پول معلم، پول دارو، پول گندم و پول نهاده و … را بدهیم.»
دیدگاهتان را بنویسید