قندِ تلخ
گلستان – استفاده از نور خورشید به‌عنوان یک منبع انرژی پاک، روشی مؤثر برای تولید برق و رفع ناترازی انرژی در کشور محسوب می‌شود. با انتخاب روش‌های کاربردی نظیر توسعه نیروگاه‌های خانگی، می‌توان به این عدم تعادل و قطع برق پایان داد و مردم را به پایداری جریان برق امیدوار ساخت.
به گزارش بازار کسب و کار با وجود تابش شدید آفتاب در ۳۰۰ روز از سال و داشتن صدها هزار هکتار زمین کم بازده ملی، استان گلستان را به مکانی ایده‌آل برای بهره‌برداری بهینه از این نعمت طبیعی و تولید صدها یا حتی هزاران مگاوات برق تبدیل کرده است.
کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی سال‌های اخیر به همراه کاهش تولید برق نیروگاه‌های آبی و توقف استفاده از «مازوت» در چند نیروگاه به دلیل آلودگی زیست‌محیطی، بهترین زمان برای تقویت زیرساخت‌های مناسب جهت بهره‌برداری از انرژی خورشیدی، به‌ویژه در استان‌هایی مانند گلستان، با همکاری وزارت نیرو و شرکت مادر تخصصی توانیر و بخش خصوصی است.
کارشناسان معتقدند که رفع نگرانی مشترکان خانگی، تجاری، اداری، خدماتی و صنعتی درباره کمبود برق کنونی و به‌ویژه در فصل گرمای سال آینده، تنها با ایجاد زیرساخت‌های استفاده از انرژی خورشیدی امکان‌پذیر است، موضوعی که باید با سرعت بیشتری توسط مسئولان پیگیری شود
مدیرعامل شرکت توانیر اخیراً بر اهمیت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی، در برنامه هفتم توسعه برای تامین برق تاکید کرد. او بیان کرد که طبق این برنامه، صنعت برق باید ظرفیت تولید برق خود را به میزان ۳۰ هزار مگاوات افزایش دهد، که از این مقدار، ۱۲ هزار مگاوات آن باید از منابع انرژی تجدیدپذیر تامین شود.
مصطفی رجبی مشهدی با تأکید بر وجود شرایط مساعد برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور، افزود که ظرفیت تولید ۳۲ هزار مگاوات برق از نور خورشید شناسایی شده است، اما در حال حاضر تولید برق از این منبع تنها به ۵۵۰ مگاوات می‌رسد.
وعده های از جنس انرژی خورشیدی در گلستان
در حالی که استان گلستان دارای شرایط اقلیمی مناسبی برای تولید برق خورشیدی است و از سال ۱۳۹۳ مسئولان شرکت توزیع برق این استان وعده داده‌اند که مقدمات استفاده از این انرژی پاک را با نصب پنل‌های خورشیدی خانگی و احداث نیروگاه‌های کوچک ۵، ۲۵، ۷۵ و ۱۰۰ مگاواتی فراهم کنند، همچنین با سرمایه‌گذاران خارجی موافقت‌نامه‌هایی امضا کرده‌اند و حتی چندین مراسم آغاز به کار ساخت نیروگاه خورشیدی برگزار شده است، هنوز اقدامات عملی در این زمینه صورت نگرفته است.
علی‌اکبر نصیری، مدیرعامل سابق شرکت توزیع نیروی برق گلستان، در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۹۶، اعلام کرد که توافق‌نامه‌ای برای ساخت اولین نیروگاه خورشیدی استان با همکاری یک سرمایه‌گذار خارجی به امضا رسیده است. او بدون اشاره به ملیت سرمایه‌گذار، میزان سرمایه‌گذاری یا زمان اجرای پروژه، اظهار داشت که این نیروگاه با ظرفیت ۲۵ مگاوات در زمینی به مساحت ۱۴ هکتار در منطقه داشلی برون گنبدکاووس ساخته خواهد شد؛ اما تاکنون اجرایی نشده است.
چند ماه بعد، در آبان ۱۳۹۶ و در جریان مانور قطع برق در گنبدکاووس، نصیری اعلام کرد که تا دو سال آینده، ۴۱۰ مگاوات برق گازی و خورشیدی در استان تولید خواهد شد. او افزود که موافقت‌نامه احداث نیروگاه با توان تولید ۱۶۰ مگاوات برق گازی و ۲۵۰ مگاوات برق خورشیدی در مناطق مختلف گلستان به امضا رسیده است.
نصیری همچنین اشاره کرد که برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی توافق‌نامه‌هایی با شرکت‌های خارجی از ایتالیا، آلمان و بنگلادش و یک شرکت داخلی برای نیروگاه‌های ۲۵، ۷۵ و ۱۰۰ مگاواتی در شمال استان گلستان امضا شده است.
با این‌همه و پس از گذشت هشت سال از این وعده‌ها، این نیروگاه‌ها همچنان عملیاتی نشده‌اند. نبود توجه کافی از سوی مسئولان شرکت توزیع نیروی برق گلستان برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های طبیعی استان نیز مطرح است؛ نمونه‌ای از آن مراسم کلنگ‌زنی یک نیروگاه خورشیدی بخش خصوصی در ناحیه مرزی شهر کرند گنبدکاووس بود. در این مراسم که در تاریخ ۱۹ مهر ۹۶ برگزار شد، بهزاد فرجی و مصطفی رحمانی، دو سرمایه‌گذار پروژه، اعلام کردند که قصد دارند با هزینه چهار هزار میلیارد ریال طی هشت ماه نیروگاه ۱۰۰ مگاواتی احداث کنند، اما این پروژه نیز تاکنون اجرا نشده است.
طرح تولید ۵۰۰ مگاوات انرژی خورشیدی در گلستان
استفاده از انرژی خورشیدی در استان گلستان، که حدود ۸۰۰ هزار مشترک خانگی، تجاری، اداری، خدماتی و صنعتی دارد و مصرف برق آنها در تابستان به ۱۶۰۰ مگاوات رسید، به گفته کارشناسان بسیار ضروری است. ظرفیت تولید برق حرارتی این استان کم‌تر از ۱۰۰۰ مگاوات است و بیشتر آن توسط نیروگاه علی‌آبادکتول تأمین می‌شود.
مدیرعامل شرکت توزیع برق گلستان اعلام کرد که بر اساس هدف‌گذاری وزارت نیرو، استان باید ۵۰۰ مگاوات برق از انرژی خورشیدی تولید کند. این طرح باید با همکاری شرکت برق منطقه‌ای گلستان – مازندران و مشارکت بخش خصوصی و مردم عملیاتی شود.
سیداحمد موسوی اشاره کرد که تاکنون ۴۴۶ پنل خورشیدی با ظرفیت هر کدام پنج کیلووات در گلستان نصب شده و ۲۲۳ پنل دیگر نیز در حال نصب هستند. همچنین برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت پنج و ۱۰ مگاوات چند پروانه سرمایه‌گذاری صادر شده است.
او افزود که حرکت به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشید یکی از استراتژی‌های دولت و وزارت نیرو است و تلاش می‌شود با استفاده از ظرفیت‌های موجود خصوصی و عمومی در گلستان، این استراتژی محقق شود.
موسوی همچنین اعلام کرد که شرکت توانیر برق تولیدی مشترکان خانگی و سرمایه‌گذاران را به‌صورت تضمینی خریداری می‌کند.
موانع سرمایه‌گذاری در بخش انرژی خورشیدی گلستان
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق گلستان به مشکلاتی مانند طولانی بودن فرایند استعلام‌های اداری و واگذاری زمین برای ساخت نیروگاه، همچنین بالا بودن هزینه‌های تجهیزات و اجرا به‌عنوان چالش‌های مهم این بخش اشاره کرد و تأکید کرد که باید راهکارهایی مؤثر برای برطرف کردن این موانع در نظر گرفته شود.
موسوی بیان کرد که فرایند پاسخ به استعلام‌های اداری برای ساخت نیروگاه خورشیدی در برخی موارد تا یک‌سال طول می‌کشد اما می‌توان این زمان را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داد.
وی افزود که تامین زمین مورد نیاز برای ساخت نیروگاه نیز باید از طرف منابع طبیعی و آبخیزداری تسریع گردد و دولت باید مصوبه‌ای جهت اختصاص زمین به سرمایه‌گذاران تصویب و اجرا نماید.
موسوی همچنین پیشنهاد کرد که دولت می‌تواند وام‌های ویژه با بازپرداخت بلندمدت به مشترکان خانگی یا سرمایه‌گذاران نیروگاه‌های خورشیدی ارائه دهد؛ چرا که هزینه خرید تجهیزات و نصب آنها بالا بوده و برای تولید هر مگاوات برق، چند ده میلیارد ریال می‌باشد.
ضرورت اجرای مصوبه تامین ۲۰ درصد برق خورشیدی توسط ادارات دولتی
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق گلستان با اشاره به مصوبه ۲۸ شهریور ۱۳۹۵ هیات وزیران که تأکید بر تأمین ۲۰ درصد برق مصرفی سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی غیردولتی از منابع انرژی تجدیدپذیر دارد، بر لزوم اجرای این دستورالعمل تاکید کرد.
موسوی گفت: طبق این مصوبه، وزارت‌خانه‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی مکلفند در مدت ۲ سال حداقل ۲۰ درصد از مصرف برق ساختمان‌های خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین کنند. اما متأسفانه تا کنون هیچ اداره و نهادی در استان گلستان این مصوبه را اجرا نکرده است.
پروانه ساخت ۳۴ مگاوات انرژی خورشیدی در گنبدکاووس
رئیس اداره برق گنبدکاووس شرایط احداث نیروگاه‌های خورشیدی در این شهرستان، به ویژه مناطق شمالی آن را مناسب ارزیابی کرده و اعلام نمود پروانه‌های ساخت نیروگاه‌هایی با مجموع ظرفیت ۳۴ مگاوات برای بخش خصوصی صادر شده است.
سیدعلی‌اکبر حسینی‌فرد توضیح داد این پروانه‌ها برای ساخت دو نیروگاه ۱۰ مگاواتی، یک نیروگاه پنج مگاواتی و نیروگاه‌های چهار، سه و دو مگاواتی صادر شده که به زودی ساخت آنها در مناطق شمالی گنبدکاووس آغاز می‌شود.
وی اشاره کرد که تا کنون ۱۸۰ پنل خورشیدی هر کدام با ظرفیت پنج کیلووات برای مددجویان کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) گنبدکاووس نصب شده است.
حسینی‌فرد همچنین بیان کرد که بسیاری از شهروندان و بخش خصوصی تمایل دارند پنل‌های خورشیدی بر روی منازل خود نصب یا نیروگاه‌های کوچک ایجاد کنند. اما به دلیل هزینه بالای تجهیزات و نصب، مردم درخواستی مبنی بر تخصیص وام بانکی دارند.
رئیس اداره برق گنبدکاووس تصریح کرد که هزینه خرید و نصب پنل خورشیدی با ظرفیت تولید پنج کیلووات حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال است و برای احداث نیروگاهی چند مگاواتی نیاز به چند صد میلیارد ریال خواهد بود.
بنابر اظهارات کارشناسان، یک پنل خورشیدی پنج کیلوواتی حدود ۲۵ مگاوات برق تولید می‌کند که نیازهای یک خانه برای چند لامپ، تلویزیون، اتو، ماشین لباسشویی و کولر (به جز در اوج مصرف) را تامین می‌کند.
حسینی همچنین اشاره کرد که تأمین زمین و طولانی بودن فرآیند استعلام‌های اداری از دیگر چالش‌های سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به این حوزه است و از نهادهای متولی خواست تا در جهت رفع این موانع همکاری بیشتری داشته باشند.
نکته قابل تامل بازار کسب و کار
کاهش هزینه‌های انرژی: با استفاده از پنل‌های خورشیدی، هزینه‌های برق به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. این امر به ویژه برای خانوارها و کسب‌وکارهایی که به انرژی زیادی نیاز دارند، مفید است.
ایجاد شغل: صنعت انرژی خورشیدی به سرعت در حال رشد است و این رشد به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در زمینه‌های نصب، نگهداری و تولید تجهیزات خورشیدی منجر می‌شود.
کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی: استفاده از انرژی خورشیدی می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد و به تبع آن، نوسانات قیمت این سوخت‌ها را کاهش دهد.
حفظ محیط زیست: انرژی خورشیدی یک منبع پاک و تجدیدپذیر است که می‌تواند به کاهش آلودگی هوا و اثرات تغییرات اقلیمی کمک کند. این امر به بهبود کیفیت زندگی و سلامت عمومی جامعه منجر می‌شود.
افزایش امنیت انرژی: با افزایش استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، امنیت انرژی کشورها افزایش می‌یابد و می‌توانند در برابر بحران‌های انرژی مقاوم‌تر شوند.
جذب سرمایه‌گذاری: پروژه‌های انرژی خورشیدی می‌توانند سرمایه‌گذاران را جذب کنند و به توسعه زیرساخت‌های جدید کمک کنند.
به طور کلی، استفاده از انرژی خورشیدی نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کمک می‌کند، بلکه به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست نیز کمک می‌نماید.
حال با وجود موارد مطرح شده از سوی مسئولین استانی و کشوری باید منتظر ماند و دید که کی و در چه روزی گلستان و سایر نقاط ایران به انرژی پاک دسترسی پیدا خواهند کرد و دست مافیا در این بخش کوتاه خواهد شد تا جایی که در این روزها اگر دولت و مسئولین کمی دست در جیب خود کرده و اقدام به ارائه تسهیلات ارزان قیمت کنند و مردم را تشویق به احداث یک و یا چند پنل خورشیدی در پشت بام خانه یا زمین های زراعی کنند قطعا مورد استقبال مردم قرار خواهد گرفت و از سوی دیگر شاهد رشد اقتصادی و کاهش آسیب‌های زیست محیطی و جذب سرمایه بیشتر خواهیم بود.
به امید چنین روزی