تحول و چالشهای کسب و کار
در اواخر پاییز، بارش‌ها بر زمین نشسته بودند و امید داشتند که مردم خراسان شمالی را از بوی زمستان و برف سرمست کنند. اما خساست آسمان، این آرزو را به چالش کشید و تنها نشانه‌های خشکسالی را به جای گذاشت. مردم این دیار با ماتم خشکسالی و مشکلات ناشی از کم‌آبی دست و پنجه نرم کردند.
به گزارش بازار کسب و کار، در ۱۰ سال اخیر منتهی به آذرماه امسال، ۸۳ درصد از وسعت استان خراسان شمالی تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته است. به گونه‌ای که بیش از ۵۰ درصد از این استان در معرض خشکسالی‌های شدید تا بسیار شدید و بیش از ۳۰ درصد آن با خشکسالی‌های خفیف تا متوسط مواجه است.
تحلیل‌ها و گزارش‌های مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران کشور نشان می‌دهد که در این دوره، تنها کمتر از ۱.۵ درصد از مساحت خراسان شمالی در محدوده ترسالی‌های ضعیف و متوسط قرار دارد و ۱۵.۷ درصد از وسعت این استان در شرایط نرمال قرار گرفته است.
خشکسالی در چهار شهرستان استان شامل اسفراین، گرمه، مانه و سملقان به طور کامل (۱۰۰ درصد) حاکم است. شهرستان‌های بام، صفی آباد، بجنورد، جاجرم، راز و جرگلان نیز بیش از ۹۰ درصد از عرصه‌های خود را تحت تأثیر خشکسالی دارند. شهرستان شیروان با ۶۰ درصد و شهرستان فاروج با ۲۸ درصد نیز به طور قابل توجهی با خشکسالی مواجه هستند.
شهرستان گرمه با بیش از ۹۲ درصد و شهرستان جاجرم با بیش از ۵۰ درصد خشکسالی بسیار شدید، بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند.
کاهش بارندگی‌های پاییزه
مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی درباره وضعیت بارندگی در سال آبی جاری گفت: از ابتدای مهرماه تا پایان آذرماه امسال، ۴۶.۹ میلیمتر باران ثبت شده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۶۱.۳ میلیمتر بارندگی داشت، ۲۳.۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.
نوربخش داداشی افزود: میزان بارندگی‌های پاییزه در بلندمدت ۵۱.۵ میلیمتر ثبت شده که نشان‌دهنده ۸.۹ درصد کاهش نسبت به میانگین بلندمدت است.
وی خاطرنشان کرد: بیشترین بارش در سال آبی جاری مربوط به ایستگاه بهکده رضوی از شهرستان سملقان با ۳۹.۹ درصد از سال آبی کامل است و کمترین بارش مربوط به ایستگاه قزاقی از شهرستان اسفراین با ۱۱.۸ درصد از سال آبی کامل می‌باشد.
مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی همچنین بیان کرد: بیشترین اضافه بارش نسبت به مدت مشابه در دوره آماری مربوط به ایستگاه ناوه از شهرستان بجنورد با ۱۱۵.۶ درصد و بیشترین کمبود بارش مربوط به ایستگاه قوچ قلعه از شهرستان بجنورد با ۴۹.۱ درصد کاهش است.
وضعیت خشکسالی در استان
داداشی تصریح کرد: بر اساس شاخص SPEI در دوره ۱۰ ساله تا پایان آبان ماه امسال، ۸۶ درصد از وسعت استان تحت تأثیر خشکسالی قرار دارد. به این ترتیب، ۳۳.۶ درصد از وسعت استان درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۲۳.۸ درصد خشکسالی شدید، ۱۴.۸ درصد خشکسالی متوسط و ۱۳.۷ درصد خشکسالی خفیف است.
وی افزود: در دوره یک ساله تا پایان آبان ماه امسال، خشکسالی‌ها ۴۳.۷ درصد از وسعت استان را درگیر کرده‌اند.
مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی گفت: در ۹ ماهه امسال، ۱۹۹.۵ میلیمتر باران در استان ثبت شده که نسبت به دوره بلندمدت ۴۲.۳ درصد بیشتر است.
وی درباره وضعیت بارندگی در سال آبی جاری گفت: ۴۶.۹ میلیمتر باران از ابتدای مهرماه تا پایان آذرماه امسال ثبت شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۳.۵ درصد کاهش دارد.
داداشی خاطرنشان کرد: میزان بارندگی استان در سال آبی ۲۵۸.۴ میلیمتر است که تاکنون ۱۸.۱ درصد محقق شده و این رقم در کشور ۱۴.۴ درصد است.
وی افزود: سال آبی جاری از ۲۱ ایستگاه سینوپتیک و اقلیم‌شناسی در مقایسه با دوره آماری هشت ایستگاه بارش بیشتری داشته و در مقایسه با سال گذشته، ۱۰ ایستگاه بارش بیشتری را نشان می‌دهند.
کاهش بارش‌های زمستانه
مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی افزود: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که بارش در سه ماه آینده نرمال خواهد بود، اما ممکن است تا ۱۰ میلیمتر کمتر از حد نرمال باشد.
وی درباره وضعیت دمای هوا در استان در سال آبی جاری گفت: میانگین دمای استان در ۹ ماهه امسال ۱۷.۷ درجه سانتی‌گراد ثبت شده است. این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۱۸.۹ درجه سانتی‌گراد و در بلندمدت نیز ۱۷.۷ درجه سانتی‌گراد گزارش شده است.
داداشی اظهار کرد: به این ترتیب، دمای هوای استان به طور میانگین نسبت به سال گذشته ۱.۳ درجه و نسبت به بلندمدت ۰.۱ درجه سانتی‌گراد کاهش یافته است.
مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی ادامه داد: میانگین دمای هوا در استان در سال آبی جاری ۹.۵ درجه و در مدت مشابه سال آبی گذشته ۱۱.۴ درجه و در بلندمدت ۹.۲ درجه ثبت شده است.
وی خاطرنشان کرد: در آذرماه امسال، تمامی ایستگاه‌ها به جز ایستگاه تنگه ترکمن دمای کمتری نسبت به دوره آماری خود ثبت کرده‌اند. بیشترین اختلاف نسبت به مقادیر دوره آماری مربوط به ایستگاه سرچشمه از شهرستان اسفراین با ۳.۴ درجه کاهش بوده است.
حال ناخوش سدها با زمستان کم‌بارش
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی نیز در این باره گفت: ۲۳ درصد از حجم مخازن سدهای استان در حال حاضر آب دارد که معادل ۵۰ میلیون متر مکعب است.
سید عقیل مرتضوی اظهار کرد: اگرچه حجم آب سدهای خراسان شمالی در ۹ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۰ درصد افزایش داشته، اما همچنان وضعیت نامناسبی در این مخازن حاکم است.
وی افزود: از مجموع ۲۲۸ میلیون متر مکعب حجم سدهای استان، تنها ۵۰ میلیون متر مکعب آب موجود است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی خاطرنشان کرد: شرایط سدهای استان نسبت به سال گذشته بهتر است، اما ۷۷ درصد از حجم مخازن سدها خالی است.
وی ادامه داد: سد بیدواز در اسفراین و بارزو در شیروان کمتر از ۵ درصد آب دارند، اما سد چندیر در راز و جرگلان با بیشترین حجم پرشدگی، اکنون ۹ میلیون متر مکعب آب دارد.
مرتضوی گفت: پیش‌بینی‌های هواشناسی بارش‌ها را نرمال اعلام کرده و همین آب اندک برای تأمین آب شرب شهرهای خراسان شمالی نگهداری شده است.
خراسان شمالی دارای هشت سد با ظرفیت ذخیره‌سازی ۲۲۸ میلیون متر مکعب در حال بهره‌برداری است.
تحلیل وضعیت آب و هوایی و منابع آبی بازار کسب و کار
۱٫ خشکسالی و کاهش بارش‌ها
- وضعیت کنونی: با توجه به اینکه ۸۳ درصد از وسعت استان تحت تأثیر خشکسالی قرار دارد، این امر نشان‌دهنده بحران جدی در تأمین آب است. بارش‌های پیش‌بینی شده برای سه ماه آینده نیز نرمال تا ۱۰ میلیمتر کمتر از حد نرمال خواهد بود، که این می‌تواند به تشدید مشکلات موجود منجر شود.
- پیامدها: کاهش بارش‌ها بر کشاورزی، تأمین آب شرب و اکوسیستم‌های طبیعی تأثیر منفی خواهد گذاشت. این وضعیت می‌تواند به افزایش تنش‌های اجتماعی و اقتصادی نیز منجر شود.
۲٫ تغییرات دما
- تحلیل دما: کاهش دما نسبت به سال‌های گذشته، به‌ویژه در آذرماه، نشان‌دهنده تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن بر الگوهای آب و هوایی است. این تغییرات می‌تواند بر الگوی رشد گیاهان و تولید محصولات کشاورزی تأثیر بگذارد.
- تأثیرات بلندمدت: اگر این روند ادامه یابد، ممکن است دماهای پایین‌تر منجر به کاهش بازدهی محصولات کشاورزی و افزایش نیاز به آبیاری شوند.
۳٫ وضعیت سدها و منابع آبی
- کمبود آب در سدها: با توجه به اینکه تنها ۲۳ درصد از حجم مخازن سدها پر است، این وضعیت نگران‌کننده است. سدهای بیدواز و بارزو به شدت کم آب هستند، که نشان‌دهنده عدم توانایی در تأمین نیازهای آبی منطقه است.
- مدیریت منابع: نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت بهینه منابع آبی احساس می‌شود. این شامل استفاده بهینه از آب موجود و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ذخیره‌سازی و تصفیه آب است.
۴٫ نیاز به اقدام فوری
- تدابیر مدیریتی: برای مقابله با بحران کم‌آبی، نیاز به تدابیر مدیریتی مؤثر، از جمله استفاده از تکنولوژی‌های نوین در کشاورزی و مدیریت منابع آب وجود دارد.
- آگاهی عمومی: افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب و استفاده بهینه از منابع آبی می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
وضعیت آب و هوایی و منابع آبی در خراسان شمالی به شدت نگران‌کننده است و نیاز به اقدام فوری و مؤثر برای مدیریت بحران کم‌آبی و خشکسالی دارد. این اقدامات نه تنها باید بر تأمین آب شرب و کشاورزی متمرکز شوند، بلکه باید به حفظ اکوسیستم‌های طبیعی و افزایش تاب‌آوری جامعه در برابر تغییرات اقلیمی نیز توجه کنند.
نکته قابل تامل بازار کسب و کار
تأثیر تغییرات اقلیمی بر منابع آبی و کشاورزی
با توجه به کاهش بارش‌ها و افزایش دما در خراسان شمالی، یک نکته قابل تامل این است که تغییرات اقلیمی نه تنها بر وضعیت آب و هوا تأثیر می‌گذارد، بلکه به طور مستقیم بر منابع آبی و امنیت غذایی نیز اثرگذار است.
- تغییر الگوهای بارش:
- بارش‌های غیرقابل پیش‌بینی و ناپایدار ممکن است به عدم اطمینان در تأمین آب برای کشاورزی منجر شود. این موضوع می‌تواند به کاهش تولید محصولات کشاورزی و افزایش هزینه‌ها برای کشاورزان منجر گردد.
- افزایش هزینه‌های مدیریت آب:
- نیاز به استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای مدیریت منابع آب، مانند آبیاری قطره‌ای و سیستم‌های ذخیره‌سازی پیشرفته، ممکن است به افزایش هزینه‌ها و فشار بر کشاورزان منجر شود.
- تأثیرات اجتماعی و اقتصادی:
- کاهش منابع آبی می‌تواند به افزایش تنش‌های اجتماعی و اقتصادی منجر شود. این امر ممکن است منجر به مهاجرت روستاییان به شهرها و افزایش بار بر زیرساخت‌های شهری گردد.
- ضرورت همکاری بین‌سازمانی:
- برای مقابله با این چالش‌ها، همکاری بین نهادهای دولتی، سازمان‌های غیردولتی و جامعه محلی ضروری است. این همکاری می‌تواند به تدوین سیاست‌های مؤثر در مدیریت منابع آب و کشاورزی کمک کند.
نتیجه‌گیری
توجه به تأثیرات تغییرات اقلیمی بر منابع آبی و کشاورزی، به عنوان یک نکته قابل تامل، نیازمند برنامه‌ریزی و اقدام‌های هماهنگ است تا بتوان از پیامدهای منفی آن جلوگیری کرد و به سمت توسعه پایدار حرکت نمود.
دیدگاهتان را بنویسید