عضو هیأت رئیسه مجلس وارد گرگان شد
آموزش به عنوان یکی از ارکان اساسی رشد پایدار شناخته می‌شود، اما موانع موجود در سیستم تعلیم و تربیت می‌تواند بر تحقق برابری آموزشی تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، توجه به این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و دستیابی به برابری آموزشی به یکی از اولویت‌های اصلی دولت تبدیل شده است.
گروه اجتماعی بازار کسب و کار – تعلیم و تربیت به عنوان یک حق اساسی برای هر فرد به شمار می‌آید و دسترسی برابر به آن، شرط لازم برای تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی در هر جامعه‌ای است. اصل سی‌ام قانون اساسی تصریح می‌کند که دولت موظف است امکانات تعلیم و تربیت رایگان را برای تمامی افراد تا پایان دوره متوسطه فراهم کند و همچنین تحصیلات عالی را تا حد خودکفایی کشور به صورت رایگان گسترش دهد.
در حال حاضر، برابری آموزشی به عنوان یکی از اولویت‌های دولت برای فراهم کردن دسترسی برابر به امکانات نظام تعلیم و تربیت مطرح شده است. رئیس‌جمهور مسئولیت و رهبری این موضوع را بر عهده گرفته و تلاش دارد از تمامی ظرفیت‌های دولت برای تحقق این هدف بهره‌برداری کند.
در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی خود با مردم، رئیس‌جمهور بیان کرد: “باید بازنگری کلی در کنکور بر اساس انصاف انجام شود. باید معیاری تعیین کنیم که رقابت عادلانه باشد و امکانات لازم برای این رقابت فراهم گردد. باید شرایطی ایجاد کنیم که رقابت در محیطی برابر از نظر معلم، فضا و امکانات صورت گیرد.”
توجه به برابری آموزشی از برگزاری جلسه شورای عالی تعلیم و تربیت با حضور رئیس‌جمهور در ۱۶ مهرماه آغاز شد. در این جلسه، مسعود پزشکیان بر اهمیت این موضوع تأکید کرد و اظهار داشت که پیشرفت کشور در گرو اصلاح و اجرای عدالت در نظام تعلیم و تربیت است. پس از این جلسه، نهضت مدرسه‌سازی و توجه به ارتقاء کیفیت تعلیم و تربیت در مدارس دولتی مورد توجه قرار گرفت.
با توجه به تأکید رئیس‌جمهور بر تحقق برابری آموزشی، مسئولان نظام تعلیم و تربیت نیز با جدیت در پی برنامه‌ها و طرح‌هایی هستند که می‌تواند به این هدف کمک کند.
در ایران، با وجود تلاش‌های انجام شده برای گسترش نظام تعلیم و تربیت، هنوز نابرابری‌های قابل توجهی در دسترسی به تعلیم و تربیت باکیفیت وجود دارد. عواملی مانند تفاوت‌های جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی، همچنین کمبود منابع مالی و زیرساخت‌های مناسب، باعث شده‌اند که بسیاری از دانش‌آموزان از فرصت‌های برابر محروم بمانند. این وضعیت نه تنها بر آینده فردی دانش‌آموزان تأثیر می‌گذارد بلکه بر توسعه کلی کشور نیز اثرگذار است. در این گزارش به بررسی موانع موجود در مسیر تحقق برابری آموزشی پرداخته و راهکارهایی برای غلبه بر این موانع ارائه خواهد شد.
در این زمینه، حسین خنیفر، استاد تمام دانشگاه تهران، به بررسی مفهوم برابری آموزشی پرداخت و بیان داشت: برابری آموزشی یکی از مسائل کلیدی و چالش‌برانگیز در نظام‌های تعلیم و تربیت جهانی است که پس از جنگ جهانی دوم ابتدا در آلمان و سپس در ژاپن مورد توجه قرار گرفت.
وی ادامه داد: برابری آموزشی به سوالاتی پاسخ می‌دهد از جمله اینکه چرا باید عدالت در نظام‌های تعلیم و تربیت برقرار شود، چه اقداماتی باید انجام شود و تبعیض آموزشی چه پیامدهایی دارد. برای دستیابی به برابری آموزشی، لازم است به تفاوت‌های فرهنگی و فردی توجه شود و اسناد بالادستی نیز در نظر گرفته شوند.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه امروزه برابری آموزشی یکی از چالش‌های اساسی نظام تعلیم و تربیت است که در سال‌های اخیر اهمیت بیشتری یافته، خاطرنشان کرد: کشور ما یکی از معدود کشورهایی است که بیش از ۲۰ نوع مدرسه مختلف دارد. برای درک اهمیت این موضوع، باید بدانیم که برابری آموزشی به معنای فراهم کردن امکانات لازم برای دسترسی همه افراد به تحصیل، به ویژه در سطوح ابتدایی و متوسطه است.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: امکانات تعلیم و تربیت باید با توجه به استعدادها و نیازهای افراد طراحی شود و هیچ یک از این امکانات نباید به نفع گروه خاصی استفاده شود.
نگاه به تعلیم و تربیت باید سرمایه‌گذاری باشد
حسین خنیفر، استاد تمام دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه یکی از راهکارهای کلیدی برای دستیابی به برابری آموزشی، تخصیص بودجه مناسب به نظام تعلیم و تربیت است، بیان داشت: در بسیاری از کشورهای جهان، بودجه تعلیم و تربیت سومین اولویت در سبد هزینه‌های دولتی پس از امنیت و بهداشت عمومی است؛ اما در کشور ما این بودجه به حداقل رسیده است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: تعلیم و تربیت مانند سایر نهادهای اجرایی نیست؛ بلکه آینده یک کشور را شکل می‌دهد. کیفیت خدمات تعلیم و تربیت نیازمند تأمین منابع، تضمین کیفیت، تجهیز زیرساخت‌ها، به‌روزرسانی و استقبال از مولفه‌های مختلف است. بنابراین، برای رفع تبعیض‌ها باید نگاه ما به تعلیم و تربیت نه تنها مصرفی نباشد، بلکه به عنوان یک سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: برای تحقق برابری آموزشی، باید نگاه حداقلی به تعلیم و تربیت کنار گذاشته شود و از اختصاص بودجه به این حوزه نباید ترسید. درآمدهای حاصل از مالیات و منابع طبیعی مانند نفت و گاز می‌تواند به تعلیم و تربیت اختصاص یابد.
تأثیر مشکلات معیشتی معلمان بر برابری آموزشی
این استاد دانشگاه افزود: در کشورهای دیگر، حتی اگر نظام‌های موازی با نظام تعلیم و تربیت رسمی وجود داشته باشد، نظام عمومی یا دولتی تضعیف نمی‌شود. مدارس خصوصی معمولاً برای خانواده‌هایی هستند که توان مالی دارند؛ اما تعلیم و تربیت فرزندان همچنان در مدارس دولتی انجام می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه مشکلات معیشتی معلمان نیز بر تحقق برابری آموزشی تأثیرگذار است، اظهار کرد: حقوق ناکافی معلمان باعث می‌شود که نتوانند زندگی خود را تأمین کنند؛ بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که برابری آموزشی در همه ابعاد محقق شود.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: برای ایجاد بستر لازم جهت تحقق برابری آموزشی، باید نگاه حداقلی حذف شود و بودجه کافی اختصاص یابد. سند تحول بنیادین نیز بر ابعاد مختلف زیستی، علمی، فناوری، زیبایی‌شناسی، اجتماعی، سیاسی، اعتقادی، اخلاقی و اقتصادی تأکید دارد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: در نهایت، اگر بخواهیم بستر لازم را برای برابری آموزشی فراهم کنیم، ناگزیر هستیم که به همه ابعاد آن توجه کنیم تا بتوانیم استانداردها و محتوای جدیدی را ایجاد کرده و استانداردهای نوینی را پیاده‌سازی کنیم.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: نابرابری در نظام تعلیم و تربیت موجب بروز مشکلات زیادی مانند شکاف طبقاتی، نارضایتی و نابهنجاری در جامعه می‌شود.
سیاست‌گذاری‌ها باید عادلانه باشد
این استاد دانشگاه در مورد چالش‌های اصلی نظام تعلیم و تربیت ایران توضیح داد: یکی از مسائل کلیدی، توزیع ناعادلانه منابع و امکانات تعلیم و تربیت است. برای حل این مشکل، نیاز به سیاست‌گذاری‌های عادلانه و توجه ویژه به مناطق کمتر برخوردار وجود دارد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: بسیاری از مدارس با مشکلات زیرساختی جدی مواجه هستند که نیازمند توجه فوری است. باید سرمایه‌گذاری بیشتری در ساخت و تجهیز مدارس انجام شود تا همه دانش‌آموزان از امکانات مناسب بهره‌مند شوند.
تأثیر مطالبه‌گری فعالانه بر تحقق برابری آموزشی
این استاد دانشگاه با تأکید بر اهمیت مطالبه‌گری فعالانه از سوی جامعه برای تحقق برابری آموزشی خاطرنشان کرد: برای ایجاد تغییرات مثبت، نیاز به مطالبه‌گری فعالانه از سوی جامعه و مسئولان وجود دارد. این مطالبه‌گری باید بر اساس داده‌ها و اطلاعات دقیق باشد تا بتواند تأثیرگذار باشد.
این استاد دانشگاه همچنین درباره تنوع مدارس گفت: ۱۶ و نیم میلیون دانش‌آموز، معادل یک ششم جمعیت کشور، در مدارس فرسوده یا بی‌روح تحصیل می‌کنند. تنوع زیاد در انواع مدارس (دولتی، غیردولتی، هیأت امنایی و …) ممکن است باعث پیچیدگی بیشتر شود.
این استاد دانشگاه افزود: تمرکز بر تقویت مدارس دولتی می‌تواند به کاهش نابرابری‌ها کمک کند. باید به سرانه، تجهیز و تأمین نیازهای مدارس دولتی توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
آمایش سرزمین به کاهش نابرابری‌ها کمک می‌کند
این استاد دانشگاه با تأکید بر اهمیت انجام آمایش سرزمین، یادآور شد: برنامه‌ریزی منطقه‌ای برای توزیع بهینه منابع تعلیم و تربیت می‌تواند به کاهش نابرابری‌ها کمک کند. از حالا تا مهر سال آینده چند ماه زمان داریم که می‌توان با آمایش سرزمین اطلاعات دقیقی از وضعیت تعلیم و تربیت دانش‌آموزان به دست آورد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: برنامه‌ریزی برای آینده نظام تعلیم و تربیت باید با دیدگاه بلندمدت انجام شود تا بتواند به نیازهای جامعه پاسخ دهد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: تدوین طرح جامع شناسایی نیازها در نظام تعلیم و تربیت می‌تواند به این موضوع کمک کند. باید یک طرح جامع تهیه کنیم تا پس از آن بتوانیم درباره اقدامات بعدی تصمیم‌گیری کنیم. حتی باید بودجه خاصی برای اقدام فوری به این موضوع اختصاص یابد.
این استاد دانشگاه یادآور شد: برای دستیابی به این اهداف، همکاری نزدیک بین دولت، مجلس، نهادهای مرتبط و جامعه ضروری است تا بتوان تغییرات لازم را اعمال کرده و برابری آموزشی را محقق کرد.
تدوین طرح جامع شناسایی نیازها در کشور
این استاد دانشگاه درباره چالش‌های برابری آموزشی در مناطق محروم گفت: در کشوری بزرگ زندگی می‌کنیم و وقتی امکانات محدود باشد، با مشکلاتی مواجه می‌شویم. به عنوان مثال، وقتی یک دختر یا پسر جوان برای تحصیل مجبور باشد به دو روستا دورتر از محل زندگی‌اش برود، خانواده ترجیح می‌دهد که فرزندش تحصیل نکند.
این استاد دانشگاه همچنین درباره اقدامات فرهنگی لازم برای تحصیل کودکان و نوجوانان در مناطق محروم بیان داشت: استفاده از شبکه‌های محلی و بهره‌گیری از تجربیات مدیران محلی در تصمیم‌گیری می‌تواند به این موضوع کمک کند. باید از ۳۱ مدیرکل استان درباره تدوین طرح جامع شناسایی نیازها در نظام آموزشی گزارش بخواهند تا براساس آن بتوانند برای بازماندگان از تحصیل و سایر فرزندان تصمیم‌گیری کنند.
این استاد دانشگاه در پایان اظهار کرد: طرح جامع شناسایی نیازها می‌تواند به شناسایی دقیق‌تر نیازها و مشکلات کمک کند. این طرح باید شامل آمار دقیق و تحلیل‌های جامع باشد تا بتوان بر اساس آن برنامه‌ریزی کرد.
دیدگاهتان را بنویسید