وام میلیاردی خرید مسکن؛ رؤیای ۸ متری خانه‌دار شدن

به گزارش بازار کسب و کار مطابق جدیدترین مصوبه بانک مسکن، سقف تسهیلات خرید مسکن در پایتخت برای هر نفر ۵۰۰ میلیون تومان و برای زوجین یک میلیارد تومان تعیین شده است. مدت بازپرداخت این تسهیلات نیز به ۱۰ سال کاهش یافته و اقساط ماهانه آن به بیش از ۲۱ میلیون تومان رسیده است؛ آن هم با نرخ سودی که در مواردی تا ۲۳ درصد نیز گزارش شده است.

از سوی دیگر، طبق اعلام بانک مرکزی، متوسط قیمت هر متر مربع مسکن در تهران از ۱۱۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان عبور کرده است. این به آن معناست که با یک میلیارد تومان وام، حتی در خوشبینانه‌ترین حالت نیز فقط می‌توان حدود ۸ متر مربع از یک واحد مسکونی در تهران را خریداری کرد. در حالت انفرادی نیز این مقدار به تنها ۴ متر مربع کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، وام خرید مسکن نه تنها تسهیل‌گر خرید ملک نیست، بلکه به یک بدهی سنگین و بلندمدت برای خانوارها تبدیل شده است.

کارشناسان بازار مسکن معتقدند افزایش صرفِ عدد وام بدون کاهش نرخ سود، تعدیل قیمت زمین و مصالح ساختمانی و افزایش مدت بازپرداخت، عملاً تاثیری در قدرت خرید مردم نخواهد داشت.

محمدرضا نیک‌پی، کارشناس اقتصاد مسکن  می‌گوید: «وام فعلی، بیشتر از آنکه ابزار حمایت باشد، به بدهی سنگینی برای خانواده‌ها تبدیل شده است. نه‌تنها قدرت خرید ایجاد نمی‌کند، بلکه باعث افزایش فشار روانی و اقتصادی بر قشر متوسط و ضعیف می‌شود.»

اما وضعیت تنها به تهران محدود نمی‌شود. بررسی میدانی وضعیت تسهیلات مسکن در سایر استان‌ها نشان می‌دهد، حتی در شهرهای کوچک‌تر نیز تناسبی بین مبلغ وام و قیمت زمین و ساختمان وجود ندارد. در ادامه به بررسی وضعیت استان‌های گلستان و خراسان شمالی پرداخته شده است.

در استان گلستان، طبق اعلام مدیرکل راه و شهرسازی استان، سقف تسهیلات طرح نهضت ملی مسکن از ۳۵۰ میلیون به ۵۵۰ میلیون تومان افزایش یافته است. این تسهیلات با سود ۱۸ درصد و بازپرداخت بلندمدت در حال پرداخت به متقاضیان است. در حوزه مسکن روستایی نیز بنیاد مسکن وام‌هایی تا سقف ۳۵۰ میلیون تومان با سود ۵ درصد ارائه می‌دهد. با این حال، بر اساس آمار رسمی، تعداد قابل توجهی از شهروندان گلستانی در صف دریافت وام مسکن روستایی هستند که نشان از نیاز شدید به منابع مالی دارد. در مراکز شهری مانند گرگان نیز قیمت مسکن به سطحی رسیده که حتی با دریافت کامل وام، تنها بخش کوچکی از یک واحد قابل خریداری است.

بنا بر گزارش‌های محلی، در برخی محله‌های گرگان، متوسط قیمت هر متر مربع به ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان رسیده و این نشان می‌دهد که تسهیلات ارائه‌شده همچنان پاسخ‌گوی نیاز واقعی مردم نیست.

در خراسان شمالی نیز طرح نهضت ملی مسکن با چالش‌های جدی تأمین آورده و کندی در پرداخت تسهیلات مواجه است. تا کنون حدود ۳۹ هزار میلیارد ریال تسهیلات پرداخت شده، اما حدود ۹۰۰ میلیارد ریال از آورده‌های مردم هنوز وصول نشده و اجرای طرح در برخی نقاط استان با پیشرفت فیزیکی کمتر از ۶۰ درصد مواجه است. بیش از ۳۷۰۰ متقاضی نیز در انتظار دریافت وام خودمالکی هستند. بر اساس آمار منتشرشده توسط خبرگزاری ایرنا، حداقل ۷۵۰ متقاضی توان تأمین آورده اولیه را نداشته‌اند و این موضوع پروژه‌ها را متوقف کرده است. از سوی دیگر، با وجود تخصیص وام متمم برای تکمیل پروژه‌ها، بسیاری از مردم توان بهره‌گیری از آن را ندارند.

جمع‌بندی وضعیت در استان‌های گلستان و خراسان شمالی نشان می‌دهد که حتی در شهرهای کوچک و با نرخ مسکن پایین‌تر، قدرت خرید ناشی از تسهیلات بانکی به‌تنهایی کافی نیست. مشکلات اجرایی، بوروکراسی بانکی، نرخ سود بالا و ناتوانی متقاضیان در تأمین آورده اولیه باعث شده طرح‌های حمایتی دولت در بسیاری از مناطق به کندی پیش رود یا نیمه‌کاره رها شود.

در مجموع، آنچه مسلم است این‌که بدون بازنگری جدی در سیاست‌های اعطای تسهیلات مسکن، به‌ویژه در مناطق غیرمرکزی، نمی‌توان امیدی به بهبود وضعیت داشت. افزایش وام به‌تنهایی، بدون کنترل قیمت زمین، اصلاح نظام بانکی و رفع موانع اداری، نمی‌تواند گرهی از بحران خانه‌دار شدن باز کند. این واقعیت تلخ است که در پایتخت، حتی با وامی به ارزش یک میلیارد تومان، تنها ۸ متر خانه می‌توان خرید، و در شهرهای کوچک‌تر نیز این مبلغ تنها نیمی از هزینه ساخت یا خرید یک واحد را تأمین می‌کند.