مسیر تازه اقتصاد روستایی در گلستان
بازار کسب و کار – خراسان شمالی – بجنورد – خراسان شمالی با دستیابی به شاخص پوشش بیمهای ۵۰.۶ درصدی و عضویت ۹۱ هزار و ۹۶۹ نفر از روستاییان و عشایر، در جایگاه هفتم کشور قرار گرفته و بالاتر از میانگین کشوری ایستاده است. این موفقیت نتیجه سالها کار ترویجی، آموزش و سیاستهای حمایتی بوده و امیدی جدی برای تضمین معیشت و آینده اقتصادی این قشر به شمار میرود.
اکنون پنجهزار و ۸۷۰ خانوار استان از صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر مستمری دریافت میکنند. تنها در تیرماه سال جاری، ۱۲۵ میلیارد ریال به این خانوارها پرداخت شد و مجموع پرداختی از ابتدای فعالیت صندوق تاکنون به بیش از سههزار و ۷۳۱ میلیارد ریال رسیده است.
در مقابل، مجموع حق بیمه پرداختی این گروه در تمام این سالها تنها ۲۶۶ میلیارد ریال بوده است؛ نسبت پرداختی به دریافتی در این نظام حمایتی، گواهی روشن بر نقش آن در توزیع عادلانه منابع و حمایت اقتصادی از مناطق روستایی است.
بر اساس گزارش ادارهکل هواشناسی، تا پایان اردیبهشت ۱۴۰۴، ۹۹.۷ درصد مساحت خراسان شمالی با درجات مختلف خشکسالی مواجه بوده است. پیامد اقتصادی این بحران، کاهش شدید تولیدات کشاورزی، سقوط درآمد روستاییان و ناتوانی در پرداخت حتی ۳۰ درصد سهم حق بیمه است.
طبق آمار صندوق بیمه اجتماعی، امسال حدود ۳۰ درصد از بیمهشدگان قادر به تمدید بیمهنامه خود نبودهاند. این ریزش نهتنها آینده بازنشستگی این قشر را تهدید میکند، بلکه پیامدهای بلندمدتی همچون افزایش فقر، مهاجرت اجباری و تضعیف امنیت غذایی استان را نیز به همراه دارد.
روایت میدانی؛ وقتی بیمه از اولویت خارج میشود
مریم فیروزهای، زن سرپرست خانواری از روستاهای بجنورد، میگوید: «به خاطر خشکسالی، زمینم محصول نداد. درآمدی نداشتم و نتوانستم حق بیمهام را بپردازم. حتی وقتی گفتند اقساطی پرداخت کنم، باز هم توانش را نداشتم؛ چون هزینههای اولیه زندگی هم به سختی تأمین میشود.»
این روایت، تصویر واقعی از اقتصاد خانوارهای روستایی در شرایط بحرانی است؛ جایی که نبود درآمد به معنی حذف تدریجی از نظام بیمه اجتماعی و از دست رفتن یکی از معدود تضمینهای آینده است.
مقررات سختگیرانه و خطر حذف دائمی
بر اساس مقررات صندوق، در صورت تأخیر در پرداخت، سهم ۷۰ درصدی دولت قطع میشود و بیمهشده باید سه برابر حق بیمه ماهانه برای هر ماه وقفه پرداخت کند. این شرط، برای خانوارهای بدون درآمد به معنای خروج دائمی از چرخه بیمه است و در عمل، آنها را از مزایای بازنشستگی و مستمری محروم میکند.
راهکار اقتصادی؛ ورود خیران و ایجاد صندوقهای حمایتی
کارشناسان اقتصادی معتقدند پرداخت حق بیمه سالانه یک خانوار – که تنها چند میلیون ریال است – میتواند بازگشت آنها به چرخه اقتصادی و جلوگیری از مهاجرت را تضمین کند.
پیشنهادها شامل ایجاد صندوقهای وقف بیمهای، همکاری با دهیاریها برای شناسایی دقیق خانوارهای آسیبپذیر و تخصیص بودجه اضطراری برای مناطق بحرانزده است. چنین اقداماتی نهتنها یک حمایت اجتماعی بلکه سرمایهگذاری اقتصادی برای پایداری جمعیت و تولید در روستاها محسوب میشود.
جمعبندی؛ بیمه بهعنوان زیرساخت اقتصادی روستاها
بیمه اجتماعی برای روستاییان و عشایر صرفاً یک خدمت رفاهی نیست؛ بلکه بخشی از زیرساخت اقتصاد روستایی است که مانع خروج سرمایه انسانی و تشدید فقر میشود.
در شرایطی که باران نمیبارد و اقتصاد کشاورزی زمینگیر شده، بیمه میتواند آخرین سد در برابر فروپاشی معیشت روستایی باشد. پرسش این است که آیا اجازه خواهیم داد هزاران خانوار زحمتکش به دلیل بحرانی خارج از کنترلشان، از این حق محروم شوند یا با همبستگی اجتماعی و مدیریت اقتصادی، این سرمایه انسانی را حفظ خواهیم کرد؟
دیدگاهتان را بنویسید