تهدید پنهان برای اقتصاد و اعتماد عمومی
به گزارش بازار کسبوکار، موضوع آب و کشاورزی بار دیگر در صدر اولویتهای اقتصادی گلستان قرار گرفت. علیرضا نورانی، رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی استان، در نشست شورای اداری گلستان با حضور وزیر جهاد کشاورزی، هشدار داد که ادامه بیتوجهی به ناترازی آب و کمبود سرمایهگذاری در سامانههای نوین آبیاری میتواند امنیت غذایی کشور را تهدید کند.
گلستان با سهم ۴۶ درصدی در تولید گندم کشور، یکی از ستونهای اصلی امنیت غذایی ایران به شمار میرود؛ اما خشکسالی، قیمتگذاری نامتوازن و کمبود زیرساختهای نوین، کشاورزی این استان را در تنگنای جدی قرار داده است.
نورانی با اشاره به وضعیت کنونی کشاورزی استان گفت: گلستان ظرفیت بالایی در تولید محصولات استراتژیک دارد، اما نبود سرمایهگذاری هدفمند و تفاوت فاحش قیمت خرید تضمینی با قیمتهای جهانی، کشاورزان را در شرایط دشواری قرار داده است.
او تأکید کرد: این شکاف قیمتی نه تنها درآمد روستاییان را کاهش میدهد، بلکه زمینه مهاجرت اجباری و تعطیلی مزارع را نیز فراهم میکند.
یکی از محورهای اصلی سخنان نورانی، موضوع آب بود. تنها ۲۲ درصد از اراضی کشاورزی گلستان به سامانههای نوین آبیاری مجهز هستند، در حالی که میانگین کشور ۳۵ درصد است. این آمار به روشنی نشان میدهد که کشاورزی استان همچنان وابسته به روشهای سنتی و پرمصرف است؛ مسئلهای که در شرایط تغییرات اقلیمی و کاهش بارشها، میتواند تبعات سنگینی برای اقتصاد و معیشت مردم داشته باشد.
نورانی تصریح کرد: توسعه زیرساختهای نوین آبیاری نه فقط یک ضرورت فنی، بلکه راهکاری اقتصادی و اجتماعی است. به گفته او، اگر امروز برای مدیریت بهینه آب سرمایهگذاری نشود، فردا مجبور خواهیم شد هزینههای چند برابری برای جبران خسارتهای ناشی از کمبود تولید و بیکاری در روستاها بپردازیم.
او همچنین به اهمیت تصمیمات استراتژیک در بخش کشاورزی پرداخت و حضور مسئولان ارشد در استان را فرصتی دانست تا گلستان بتواند جایگاه واقعی خود را در اقتصاد ملی بازیابد. نورانی از دولت خواست با ایجاد خط ویژه اعتباری، مسیر حمایت از تولید خاویار و دیگر محصولات کشاورزی استان را هموار کند؛ محصولاتی که علاوه بر ارزش غذایی، پتانسیل بالای صادراتی دارند و میتوانند به رشد اشتغال و ارزآوری کمک کنند.
کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند که آینده کشاورزی گلستان وابسته به مدیریت منابع آب و اصلاح سیاستهای حمایتی است. به باور آنان، اگر فاصله میان قیمت خرید تضمینی و قیمت جهانی محصولات استراتژیک اصلاح نشود، انگیزه کشاورزان برای ادامه تولید به شدت کاهش خواهد یافت.
در میان کشاورزان هم نگرانیها جدی است. بسیاری از آنان معتقدند که ادامه این وضعیت، نه تنها معیشت روستاییان را تحت فشار میگذارد، بلکه زنجیره تأمین مواد غذایی کشور را نیز دچار اختلال خواهد کرد. به گفته یکی از کشاورزان آققلا: با این قیمتها و کمبود آب، ادامه کار برای ما صرفه ندارد. اگر دولت حمایت نکند، خیلیها مجبور میشوند زمینهایشان را رها کنند.
در مقابل، گروهی دیگر بر این باورند که توجه به کشتهای جایگزین و محصولات صادراتی میتواند بخشی از مشکلات را جبران کند. آنان میگویند با سرمایهگذاری در صنایع مکمل مانند تولید خاویار یا فرآوری محصولات کشاورزی، میتوان ارزش افزوده بالاتری ایجاد کرد.
با این حال، آنچه از سخنان نورانی برمیآید، این است که مسیر کشاورزی گلستان نیازمند تصمیمات سریع و هوشمندانه است. تأمین منابع مالی، توسعه سامانههای نوین آبیاری و اصلاح نظام قیمتگذاری، سه ضلع اصلی نجات کشاورزی در این استان به شمار میروند.
به نظر میرسد آینده امنیت غذایی کشور در گرو همین تصمیمات امروز است؛ تصمیماتی که اگر به موقع گرفته نشوند، میتواند هزینههای اقتصادی و اجتماعی جبرانناپذیری برای استان گلستان و کل کشور به همراه داشته باشد.
گلستان با سهم ۴۶ درصدی در تولید گندم و دیگر محصولات استراتژیک، نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی کشور دارد؛ اما خشکسالی، شکاف قیمتها و کمبود سامانههای نوین آبیاری، کشاورزان استان را با مشکلات جدی اقتصادی و معیشتی مواجه کرده است.
نظر کارشناسان و متخصصان
کارشناسان حوزه آب و کشاورزی معتقدند که بحران ناترازی آب در گلستان تنها یک مشکل محلی نیست، بلکه موضوعی ملی است که میتواند امنیت غذایی ایران را تحت تأثیر قرار دهد. به باور آنان، تأخیر در اصلاح الگوی آبیاری و ادامه روشهای سنتی، منابع آبی زیرزمینی را با سرعتی نگرانکننده کاهش میدهد و در آینده نزدیک کشاورزی در بخشهای وسیعی از استان را غیرممکن خواهد کرد.
یکی از متخصصان حوزه منابع طبیعی میگوید: در شرایطی که میانگین بارش سالانه در استان کاهش یافته، استفاده از روشهای آبیاری غرقابی دیگر توجیه ندارد. سرمایهگذاری در سامانههای نوین مثل آبیاری قطرهای و بارانی نه تنها مصرف آب را تا ۴۰ درصد کاهش میدهد، بلکه بهرهوری تولید را هم افزایش خواهد داد.
اقتصاددانان نیز از زاویه دیگری به موضوع نگاه میکنند. آنان بر این باورند که تداوم اختلاف قیمت میان خرید تضمینی و بازار جهانی، کشاورزی استان را از صرفه اقتصادی خارج کرده است. به گفته یکی از اساتید اقتصاد کشاورزی دانشگاه گلستان: اگر قیمت تضمینی واقعیسازی نشود، هیچ انگیزهای برای سرمایهگذاری در سامانههای نوین وجود نخواهد داشت. کشاورز باید مطمئن باشد که هزینههایش جبران میشود.
برخی کارشناسان توسعه روستایی نیز هشدار میدهند که تداوم این وضعیت، موج جدیدی از مهاجرت روستاییان به شهرها را به دنبال دارد. به اعتقاد آنان، وقتی کشاورز نتواند درآمد کافی از زمینش داشته باشد، طبیعی است که روستا خالی میشود و این خود معضلات اجتماعی تازهای مثل بیکاری شهری و حاشیهنشینی را تشدید خواهد کرد.
در سوی دیگر، متخصصان بخش شیلات و صنایع تبدیلی، توسعه محصولاتی مثل خاویار را فرصتی برای تنوعبخشی به اقتصاد کشاورزی استان میدانند. آنان میگویند ایجاد زیرساختهای پرورش ماهی و حمایتهای اعتباری میتواند گلستان را به یکی از قطبهای صادراتی خاویار در منطقه تبدیل کند. چنین رویکردی میتواند بار وابستگی صرف به گندم را کاهش دهد و درآمد کشاورزان را متنوع سازد.
کارشناسان سیاستگذاری نیز تاکید دارند که حل مشکلات گلستان نیازمند یک بسته جامع حمایتی است. این بسته باید همزمان سه بخش را پوشش دهد: اصلاح نظام قیمتگذاری محصولات، تأمین اعتبارات برای سامانههای نوین آبیاری، و آموزش کشاورزان در زمینه مدیریت بهینه منابع. بدون چنین رویکردی، اقدامات پراکنده نتیجهای پایدار نخواهد داشت.
در نهایت، متخصصان بر این نکته همنظرند که آینده کشاورزی گلستان در گرو تصمیمات امروز است. اگر دولت با جدیت وارد عمل شود و سرمایهگذاریهای هدفمند انجام گیرد، این استان میتواند همچنان بهعنوان یکی از مهمترین قطبهای کشاورزی کشور باقی بماند. اما در غیر این صورت، خطر کاهش تولید و آسیب به امنیت غذایی ملی بیش از هر زمان دیگری جدی خواهد بود.
نکته قابل تامل بازار کسب و کار
نکته قابل توجه در سخنان کارشناسان و مسئولان گلستان، پیوند مستقیم میان مدیریت منابع آب، سرمایهگذاری در سامانههای نوین آبیاری و امنیت غذایی کشور است. به عبارت دیگر، مشکل کمبود آب و ناترازی در استان تنها یک مسئله محلی یا فنی نیست، بلکه پیامدهای اقتصادی و اجتماعی گستردهای دارد که میتواند بر تولید محصولات استراتژیک مانند گندم و دانههای روغنی تأثیر مستقیم بگذارد.
تحلیلگران بازار کشاورزی بر این باورند که اگر امروز سرمایهگذاری هدفمند در آبیاری مدرن انجام نشود، فردا هزینههای جبرانناپذیری به اقتصاد استان و معیشت کشاورزان تحمیل خواهد شد؛ از جمله کاهش تولید، افزایش مهاجرت روستاییان و فشار مضاعف بر منابع مالی دولت برای واردات مواد غذایی.
همچنین، عدم تناسب میان قیمت تضمینی داخلی و قیمتهای جهانی محصولات استراتژیک، انگیزه کشاورزان برای بهکارگیری فناوریهای نوین را کاهش داده و زمینه رکود و توقف توسعه کشاورزی در استان را فراهم کرده است. این شکاف اقتصادی به وضوح نشان میدهد که بدون سیاستگذاری دقیق و حمایت مالی مستمر، ظرفیت بالای تولید گلستان به هدر خواهد رفت.
در کنار این موارد، توسعه صنایع تکمیلی و صادراتی مانند تولید خاویار، فرصتی طلایی برای ایجاد درآمد پایدار و کاهش وابستگی به محصولات سنتی فراهم میکند. به گفته کارشناسان، تنوعبخشی به اقتصاد کشاورزی میتواند فشار بر منابع آب را کاهش دهد و همزمان ارزش افزوده و اشتغال ایجاد کند.
بنابراین، نکته کلیدی و قابل تامل این است که گلستان بهعنوان یکی از قطبهای کشاورزی کشور، تنها با تصمیمات استراتژیک، سرمایهگذاری هوشمند و حمایتهای هدفمند دولتی میتواند هم نقش خود در امنیت غذایی را حفظ کند و هم محرومیتهای اقتصادی روستاها را کاهش دهد.
دیدگاهتان را بنویسید