تهدید پنهان برای اقتصاد و اعتماد عمومی
عیسی بابائی در گفتگو با خبرنگار بازار کسب و کار با اشاره به سیاستهای این نهاد در حوزه توانمندسازی مددجویان اظهار کرد: مسکن بهعنوان یکی از اساسیترین نیازها در زندگی خانوارهای محروم، همواره در دستور کار کمیته امداد قرار داشته و تلاش شده تا از طریق ساخت، خرید و پرداخت کمکهای مالی، بخشی از این نیاز برطرف شود.
وی با بیان اینکه هماکنون بیش از ۱۲ هزار خانوار مستاجر و فاقد مسکن شهری در استان گلستان شناسایی شدهاند، افزود: ۸ هزار خانوار موفق به ثبتنام در طرح نهضت ملی مسکن شدهاند که حدود ۳۴۷۳ خانوار واجد شرایط تشخیص داده شدند. از این میان تاکنون برای ۴۲۰ خانوار تحت حمایت، پروژههای مسکونی توسط بنیاد مسکن و اداره کل راه و شهرسازی تخصیص داده شده است.
مدیرکل کمیته امداد گلستان در تشریح حمایتهای مالی این نهاد توضیح داد: به منظور تسهیل خانهدار شدن مددجویان شهری، ۲۰۰ میلیون تومان کمک بلاعوض و ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات قرضالحسنه به واجدان شرایط پرداخت میشود. این کمکها متناسب با میزان پیشرفت پروژههای ساختمانی تخصیص خواهد یافت.
بابائی تاکید کرد : سیاستهای کلان کمیته امداد در حوزه مسکن عمدتاً بر مسکن روستایی متمرکز بوده، اما برای مددجویان شهری نیز برنامههای ویژهای از جمله پرداخت ودیعه، اجارهبها و کمک به تامین مسکن در شهرهای کوچکتر پیشبینی شده است. او افزود: اگر مددجویان تمایل داشته باشند از طرحهای مسکن در شهرهای کوچک استفاده کنند، کمیته امداد تلاش خواهد کرد با بهرهگیری از ظرفیتهای موجود کشور هزینههای تأمین مسکن آنان کاهش یابد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به موانع موجود در اجرای طرح نهضت ملی مسکن گفت: نبود زمین مناسب در مناطق شهری، بالا بودن سهم آورده بانکی، محدودیت در اعطای تسهیلات و وجود برخی شیوهنامههای اداری از جمله موانعی است که روند خانهدار شدن مددجویان شهری را کند کرده است.
مدیرکل کمیته امداد گلستان رفع این موانع توسط دستگاههای اجرایی کشور را ضروری دانست و تصریح کرد : تحقق اهداف نهضت ملی مسکن در استان بدون همافزایی میان نهادهای حمایتی، وزارت راه و شهرسازی و نظام بانکی امکانپذیر نخواهد بود.
کارشناسان اقتصادی معتقدند طرح نهضت ملی مسکن برای مددجویان، اگرچه در ظاهر فرصتی برای خانهدار شدن اقشار ضعیف است، اما تا زمانی که زیرساختهای مالی، زمین و تسهیلات بانکی بهطور کامل فراهم نشود، این وعدهها به نتیجه عملی نخواهد رسید. آنها تاکید میکنند تجربههای گذشته نشان داده که صرف ثبتنام و شناسایی واجدان شرایط کافی نیست و تامین منابع، نقش اصلی را در موفقیت این طرح دارد.
صاحبنظران حوزه اجتماعی بر این باورند که مسکن نه تنها یک نیاز فیزیکی، بلکه یک رکن مهم در ثبات خانواده و کاهش آسیبهای اجتماعی است. از دید آنان، خانوادههای محرومی که سالها در حاشیه شهرها و در وضعیت اجارهنشینی زندگی کردهاند، بیش از دیگران نیازمند سیاستهای حمایتی بلندمدت در بخش مسکن هستند. این کارشناسان هشدار میدهند که تعویق در اجرای این طرح میتواند باعث افزایش نابرابری اجتماعی و تشدید فقر شهری شود.
از نگاه برخی تحلیلگران اقتصادی، مدل فعلی پرداخت کمک بلاعوض و تسهیلات قرضالحسنه اقدامی مثبت است، اما به دلیل تورم شدید در بخش مسکن، رقمهای اختصاصیافته چندان کارآمد نیست. آنها تاکید میکنند برای خانهدار شدن مددجویان در مناطق شهری، علاوه بر کمکهای نقدی، باید زمینهای دولتی یا اراضی مازاد دستگاههای اجرایی نیز به این پروژه اختصاص یابد.
کارشناسان حوزه بانکداری نیز یکی از مهمترین موانع را در نظام بانکی کشور میدانند. آنها میگویند بانکها به دلیل مشکلات نقدینگی و حجم بالای مطالبات معوق، رغبت چندانی به پرداخت تسهیلات مسکن به اقشار کمدرآمد ندارند. به باور آنها، بدون حمایت مستقیم دولت یا ارائه یارانه سود تسهیلات، روند خانهدار شدن مددجویان به کندی پیش خواهد رفت.
صاحبنظران شهری و کارشناسان توسعه پایدار یادآور میشوند که تمرکز صرف بر ساخت واحدهای جدید در شهرهای بزرگ میتواند مشکلاتی چون حاشیهنشینی و فشار بر زیرساختها را افزایش دهد. آنان پیشنهاد میدهند بخش مهمی از این طرح در شهرهای کوچکتر و مناطق کمبرخوردار اجرا شود تا علاوه بر کاهش هزینهها، به تعادل جمعیتی و توسعه متوازن استان نیز کمک کند.
از منظر اجتماعی، بسیاری از جامعهشناسان تاکید دارند: خانهدار شدن مددجویان تنها یک اقدام اقتصادی نیست بلکه زمینهساز ارتقای سرمایه اجتماعی است. به گفته آنان، داشتن سرپناه امن موجب افزایش احساس تعلق اجتماعی، کاهش مهاجرتهای اجباری و ایجاد آرامش روانی در خانوادهها خواهد شد. به همین دلیل، این طرح باید به عنوان یک سیاست اجتماعی-اقتصادی همزمان مورد توجه قرار گیرد.
در نهایت، کارشناسان بر ضرورت هماهنگی دستگاههای اجرایی تأکید میکنند. به باور آنها، اگر بنیاد مسکن، وزارت راه و شهرسازی، بانکها و کمیته امداد به صورت جزیرهای عمل کنند، نتیجهای جز اتلاف منابع و طولانی شدن روند پروژهها نخواهد داشت. آنان راهکار را در ایجاد یک ساختار مشترک نظارتی و اجرایی میدانند تا تمامی ظرفیتهای موجود در خدمت خانهدار شدن مددجویان قرار گیرد.
بسیاری از مددجویان شهری استان گلستان، خانهدار شدن را آرزوی دیرینه خود میدانند. آنها میگویند سالها در شرایط سخت اجارهنشینی زندگی کردهاند و هر سال افزایش اجارهبها فشار مضاعفی بر زندگیشان وارد کرده است. به اعتقاد این گروه، ثبتنام در طرح نهضت ملی مسکن کورسوی امیدی برای آینده فرزندانشان ایجاد کرده است.
برخی از مددجویان اما نسبت به روند طولانی بررسیها و تخصیص پروژهها گلایه دارند. آنان معتقدند که پس از ثبتنام و اعلام واجد شرایط بودن، زمان زیادی سپری شده اما هنوز هیچ اقدام عملی در زمینه ساخت یا تحویل مسکن صورت نگرفته است. این گروه تاکید دارند که وعدهها باید با زمانبندی دقیق همراه باشد تا اعتماد مردم به طرح از بین نرود.
عدهای دیگر از متقاضیان به رقم تسهیلات و کمکهای بلاعوض اشاره میکنند و آن را ناکافی میدانند. آنها میگویند با توجه به قیمت زمین و مصالح ساختمانی، مبالغ اعلامشده حتی کفاف نیمی از هزینه ساخت یک واحد کوچک در مناطق شهری را هم نمیدهد. به گفته آنان، اگر دولت و نهادهای حمایتی واقعاً به دنبال خانهدار کردن محرومان هستند، باید ارقام کمکها متناسب با واقعیتهای بازار مسکن افزایش یابد.
برخی خانوادهها نیز خواستار اجرای طرح در شهرهای کوچک و حاشیهای هستند. آنان میگویند در گرگان و گنبدکاووس هزینه خرید یا ساخت خانه بسیار بالاست، اما در شهرهای کوچکتر یا مناطق کمبرخوردار میتوان با همان تسهیلات خانهای مناسب خریداری کرد. این گروه تاکید دارند که انتخاب محل ساخت باید بر اساس توان واقعی مددجویان و امکانات استان باشد.
از سوی دیگر، تعدادی از مددجویان از همراهی نسبی کمیته امداد گلستان ابراز رضایت دارند و میگویند این نهاد در حد توان خود تلاش کرده تا آنان را در مسیر خانهدار شدن حمایت کند. آنها میافزایند اگرچه موانع زیادی وجود دارد، اما وجود همین حمایتها باعث شده امید به بهبود شرایط همچنان در دلشان زنده بماند.
نکته قابل تامل بازار کسب و کار
تحلیلگران اقتصادی تأکید دارند که موفقیت طرح نهضت ملی مسکن برای مددجویان، بیش از هر چیز به اراده دولت و هماهنگی میان دستگاههای مسئول بستگی دارد. تجربههای گذشته نشان داده که هر زمان دولت نقش فعالتری در تامین زمین، تخصیص بودجه و تسهیل فرآیندهای اداری ایفا کرده، سرعت اجرای طرحها افزایش یافته و رضایت مردم نیز بیشتر شده است.
از منظر اجتماعی، صاحبنظران بر این باورند که دولت باید نگاه حمایتی فراتر از آمار و ارقام داشته باشد. خانهدار شدن یک خانواده مددجو تنها به معنای رفع یک نیاز مادی نیست، بلکه میتواند چرخه فقر نسلی را متوقف کرده و به بهبود کیفیت زندگی فرزندان منجر شود. به همین دلیل، هرگونه تأخیر در اجرای این طرح، پیامدهای اجتماعی گستردهای به همراه خواهد داشت.
نکته قابلتأمل دیگر، نقش سیاستهای پولی و بانکی است. کارشناسان میگویند اگر دولت نتواند تسهیلات ارزانقیمت و قابل دسترس را برای اقشار محروم فراهم کند، حتی واجد شرایط بودن در این طرح نیز عملاً فایدهای نخواهد داشت. بنابراین کاهش نرخ سود تسهیلات، ارائه یارانه و مشارکت بانکها در این طرح یک ضرورت اجتنابناپذیر است.
در نهایت، تحلیلگران پیشنهاد میکنند یک کارگروه مشترک میان کمیته امداد، وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن و نظام بانکی در سطح استان تشکیل شود تا تمامی ظرفیتها در مسیر خانهدار کردن مددجویان همافزا شود. تنها در این صورت است که میتوان امید داشت ۳۴۷۳ خانوار واجد شرایط و دیگر متقاضیان در گلستان، در آیندهای نهچندان دور به رویای خانهدار شدن دست پیدا کنند.
دیدگاهتان را بنویسید