گره بزرگ حقوقی آشوراده باز شد؛ مسیر سرمایهگذاری هموار شد
به گزارش خبرنگار بازار کسبوکار، تصمیم اخیر گمرک جمهوری اسلامی ایران برای تبدیل منطقه آزاد اینچهبرون به گمرک مجاز ترخیص خودرو، موجی از امید، تحلیل و البته پرسشهای جدی را در استان گلستان و فضای اقتصاد ملی برانگیخته است. این اقدام که با پیگیریهای مداوم علیاصغر طهماسبی، استاندار گلستان، صورت گرفته، بهزعم کارشناسان میتواند نقطه عطفی در توسعه تجارت فرامرزی شمال کشور باشد؛ هرچند برخی اقتصاددانان نسبت به چالشهای زیرساختی و نظارتی آن هشدار میدهند.
استاندار گلستان در گفتوگویی رسمی تأکید کرده که علاوه بر صدور مجوز ترخیص، روند اخذ مجوز واردات خودرو برای منطقه آزاد اینچهبرون نیز به مراحل نهایی رسیده است. این خبر بلافاصله در رسانههای محلی بازتاب گسترده یافت و فعالان اقتصادی از آن بهعنوان «فرصتی برای تنوعبخشی به اقتصاد استان» یاد کردند.
اما این تصمیم چه معنایی برای گلستان و اقتصاد ملی دارد؟ نگاهی به موقعیت جغرافیایی اینچهبرون پاسخ روشنی میدهد. این منطقه در مرز ترکمنستان واقع شده و یکی از اصلیترین گذرگاههای ریلی ایران به آسیای میانه است. نزدیکی به بازارهای قفقاز و روسیه، آن را به گزینهای جذاب برای سرمایهگذاری خارجی و واردات خودرو تبدیل کرده است.
تحلیلگران میگویند ایجاد گمرک تخصصی ترخیص خودرو، میتواند هزینههای حملونقل را کاهش دهد و زنجیره تأمین قطعات و خودروهای وارداتی را کوتاهتر کند. این مزیت، در شرایطی که بازار خودرو ایران با نوسان قیمت و محدودیت عرضه روبهروست، میتواند به متعادل شدن قیمتها کمک کند.
در مقابل، برخی کارشناسان هشدار میدهند که نبود زیرساختهای کافی، از جادههای دسترسی تا امکانات انبارداری مدرن، ممکن است این مزیت را به تهدید بدل کند. تجربه برخی مناطق آزاد نشان داده است که نبود نظارت شفاف میتواند به رشد قاچاق سازمانیافته منجر شود.
محمدرضا کاظمی، کارشناس ارشد لجستیک، در گفتوگو با بازار کسب و کار میگوید: اگر دولت در همان ابتدای کار به تجهیز و دیجیتالی کردن فرآیند ترخیص توجه نکند، گمرک اینچهبرون با گلوگاههای اداری روبهرو میشود و مزایای اقتصادی آن به سرعت رنگ میبازد.
از سوی دیگر، فعالان بخش خصوصی در گلستان این تصمیم را یک «پاداش به پیگیریهای محلی» توصیف کردهاند. آنها بر این باورند که اراده استانداری و همراهی دولت مرکزی، میتواند الگوی تازهای برای تعامل مرکز و استانها در مسیر توسعه باشد.
خبرنگار بازار کسبوکار در گفتوگو با چند واردکننده خودرو دریافت که آنها از «کاهش زمان ترخیص» و «تسهیل انتقال ارز» بهعنوان مزایای اصلی یاد میکنند. به گفته آنان، رقابت بین بنادر جنوبی و گمرک جدید شمالی میتواند شفافیت و سرعت را در کل شبکه واردات کشور افزایش دهد.
در سطح اجتماعی، مردم گنبدکاووس و شهرهای مرزی گلستان این طرح را فرصتی برای ایجاد اشتغال میدانند. پیشبینی میشود صدها شغل مستقیم و غیرمستقیم در حوزههای حملونقل، خدمات فنی و فروش ایجاد شود.
با این حال، برخی شهروندان نیز نگران آثار زیستمحیطی افزایش تردد خودرو و کامیون در این منطقه حساس اکولوژیک هستند. تالاب بینالمللی آلماگل و زیستگاههای پرندگان مهاجر در نزدیکی اینچهبرون، از گنجینههای طبیعی کشور به شمار میرود.
کارشناسان محیط زیست خواستار تدوین طرحهای دقیق پایش آلودگی و مدیریت پسماند شدهاند. آنها میگویند توسعه اقتصادی بدون ملاحظات محیطزیستی میتواند به تخریب منابعی منجر شود که خود مزیت منطقه به حساب میآیند.
از منظر اقتصاد ملی، برخی تحلیلگران معتقدند ایجاد گمرک تخصصی شمالی میتواند توازن تجارت کشور را بهبود بخشد. این اقدام، بخشی از وابستگی به بنادر جنوبی را کاهش میدهد و در شرایط تحریم، انعطاف بیشتری به شبکه واردات میدهد.
اما منتقدان اقتصادی میپرسند: «آیا ساختار ارزی و سیاستهای تعرفهای کشور برای این تغییر آماده است؟» به اعتقاد آنها، در صورت نبود سیاستهای مالی شفاف، ورود خودروهای خارجی میتواند بازار داخلی را دچار شوک قیمتی کند.
یک نکته قابلتأمل، همزمانی این تصمیم با افزایش تقاضا برای خودروهای برقی است. برخی فعالان حوزه انرژی پیشنهاد دادهاند که گمرک اینچهبرون به مرکز واردات خودروهای پاک بدل شود تا هم با روند جهانی همسو باشد و هم آلودگی منطقه را کنترل کند.
در سطح سیاسی، موفقیت این پروژه میتواند جایگاه گلستان را در نقشه توسعه ملی ارتقا دهد. تجربه نشان داده که استانهایی که توانستهاند از ظرفیتهای مرزی خود استفاده کنند، در چانهزنیهای بودجهای دست بالاتری داشتهاند.
گمرک اینچهبرون؛ دروازه تازه ترخیص خودرو و آزمون بزرگ برای اقتصاد گلستان
استاندار گلستان در تازهترین اظهارات خود بر «پایش مستمر» و «تعامل با نهادهای نظارتی» تأکید کرده و گفته است که این گمرک به الگویی برای توسعه متوازن استانهای مرزی بدل خواهد شد.
در عین حال، کارشناسان پیشنهاد دادهاند که برای جلوگیری از تمرکز صرف بر واردات خودرو، سیاستهای تشویقی برای صادرات محصولات کشاورزی و صنعتی گلستان از همین مسیر اعمال شود.
بانکهای محلی و موسسات مالی نیز باید برای تأمین سرمایه در گردش واردکنندگان و ارائه تسهیلات ارزی آماده شوند؛ موضوعی که در نشست اخیر شورای گفتوگوی دولت و بخش خصوصی استان مورد بحث قرار گرفت.
افزون بر این، توسعه آموزشهای تخصصی گمرکی و لجستیک برای نیروی کار بومی، میتواند به ماندگاری منافع اقتصادی در داخل استان کمک کند و از مهاجرت جوانان به کلانشهرها بکاهد.
با وجود این چشماندازها، موفقیت طرح در گرو همکاری نزدیک دستگاههای مختلف از راه و شهرسازی تا سازمان محیط زیست و وزارت اقتصاد است. هرگونه تعلل در هماهنگیها میتواند فرصت طلایی کنونی را از میان ببرد.
کارشناسان رسانهای نیز بر اهمیت اطلاعرسانی شفاف تأکید میکنند. تجربه مناطق آزاد دیگر نشان داده که شایعات و اطلاعات ناقص میتواند بازار را دچار التهاب و سوءاستفادههای مالی کند.
در نهایت، گمرک اینچهبرون بیش از آنکه صرفاً یک گذرگاه برای خودروهای خارجی باشد، نمادی از آزمون توان اجرایی دولت و ظرفیت مدیریتی استان است؛ آزمونی که نتیجه آن میتواند به الگویی ملی برای توسعه مرزی تبدیل شود.
نکته قابلتأمل بازار کسب و کار: این پروژه در حالی آغاز میشود که اقتصاد ایران همچنان با محدودیتهای ارزی و نوسانهای سیاسی خارجی روبهروست. اگر سیاستگذاران نتوانند میان جذب سرمایه و حفظ ثبات مالی تعادل برقرار کنند، دستاوردهای امروز ممکن است فردا به چالشی تازه بدل شود.
دیدگاهتان را بنویسید