مهماندار جادهای؛ گام تازه خراسان شمالی برای سفرهای ایمن و باکیفیت
به گزارش خبرنگار بازار کسب و کار بر پایه گزارش مرکز آمار ایران که با بررسی ۶۰ هزار و ۶۴۸ خانوار تهیه شده، نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال به کمترین سطح در پنج سال اخیر رسیده است. این نرخ در مناطق روستایی به ۱۵.۹ درصد و در مناطق شهری به ۲۰.۱ درصد کاهش یافته که نشاندهنده بهبودی نسبی در اشتغال این گروه سنی است.
با این حال، این بهبود آماری با رشد نگرانکننده اشتغال ناقص در شهرها همراه شده است. سهم شاغلان ناقص در مناطق شهری از ۶.۲ به ۶.۸ درصد افزایش یافته که بیانگر کیفیت پایین بخشی از مشاغل ایجادشده است.
نرخ بیکاری کل کشور نیز با رشد جزئی به ۷.۵ درصد رسیده که این رقم در مناطق شهری ۷.۰ و در مناطق روستایی ۵.۳ درصد ثبت شده است. این ارقام اگرچه از ثبات نسبی در بازار کار حکایت دارد، اما با توجه به رشد اشتغال ناقص، باید با احتیاط مورد تحلیل قرار گیرد.
یک کارشناس اقتصادی در این زمینه میگوید: آنچه در آمارهای رسمی دیده میشود، تنها بخشی از واقعیت بازار کار است. باید به دنبال فهم این مسئله باشیم که آیا مشاغل ایجادشده، قادر به تأمین زندگی شرافتمندانه برای شاغلان هستند؟
در میانه آمار و واقعیت
رقم کاهش بیکاری جوانان هرچند امیدوارکننده مینماید، اما واقعیت بازار کار در پشت این ارقام روایتی دیگر دارد. افزایش سهم اشتغال ناقص در شهرها از ۶.۲ به ۶.۸ درصد، پرده از این حقیقت برمیدارد که کیفیت مشاغل ایجادشده قربانی کمیت شده است.گلستان، نماد شکاف توسعه
استان گلستان با نرخ بیکاری ۸.۲ درصدی، تصویری گویا از نابرابری در توزیع فرصتهای اقتصادی ارائه میدهد. درحالی که این استان از ظرفیتهای بینظیر کشاورزی و گردشگری برخوردار است، اما ناتوانی در تبدیل این مزیتها به اشتغال پایدار، جوانان را به مشاغل کاذب خدماتی سوق داده است.زنگ خطر خدماتی شدن اقتصاد
رسیدن سهم بخش خدمات به ۶۰.۳ درصد از کل اشتغال کشور، هشداری جدی برای اقتصاد ایران محسوب میشود. این روند نه تنها اقتصاد را در برابر تحریمها آسیبپذیرتر میکند، که شکاف مهارتی را عمیقتر و اشتغال ناپایدار را نهادینه میسازد.
چشمانداز استانی؛ گلستان در میانه میدان چالشها
استان گلستان با نرخ بیکاری ۸.۲ درصدی، یکی از استانهای با چالش جدی در زمینه اشتغال است. این استان با وجود برخورداری از ظرفیتهای گسترده در بخش کشاورزی و گردشگری، نتوانسته است از این مزیتها برای ایجاد اشتغال پایدار بهرهگیری کند.
یک کشاورز در شرق استان گلستان میگوید: زمینهای کشاورزی ما روزبهروز بیشتر رها میشوند چون جوانان به مشاغل کاذب در شهرها روی میآورند. این درحالی است که با سرمایهگذاری در صنایع تبدیلی میتوانستیم هم اشتغال ایجاد کنیم و هم ارزش افزوده تولید نماییم.
نرخ مشارکت اقتصادی در گلستان حدود ۳۸.۵ درصد است که کمتر از میانگین کشوری میباشد. این شاخص نشان میدهد شمار قابل توجهی از افراد جویای کار از یافتن کار دلسرد شده و از جمعیت فعال کنار رفتهاند.
یک زن سرپرست خانوار در گرگان با بیان دشواریهای یافتن شغل مناسب میگوید: بسیاری از زنان در استان ما ناچار به مشاغل خانگی با درآمد ناچیز روی آوردهاند. این مشاغل نه امنیت شغلی دارند و نه درآمد کافی.
چالشهای ساختاری؛ از خدماتی شدن اقتصاد تا شکاف مهارتی
سهم بخش خدمات از کل اشتغال کشور به ۶۰.۳ درصد رسیده که افزایشی ۱.۶ درصدی نسبت به سال گذشته را نشان میدهد. این روند اگرچه در کوتاهمدت میتواند به ایجاد اشتغال بیانجامد، اما در بلندمدت اقتصاد کشور را با مخاطرات جدی روبرو میکند.
یک تحلیلگر اقتصادی در این زمینه هشدار میدهد: اقتصادی که بر پایه خدمات استوار شود، در برابر شوکهای خارجی آسیبپذیر خواهد بود. ما نیازمند توازن بین بخشهای مختلف اقتصادی هستیم.
شکاف ۵.۴ درصدی بین نرخ بیکاری استان اردبیل و آذربایجان غربی نشان از نابرابری عمیق در توسعه اقتصادی دارد. این نابرابری نه تنها موجب مهاجرتهای بیرویه شده، بلکه توسعه متوازن کشور را نیز با مانع روبرو کرده است.
سهم فارغالتحصیلان دانشگاهی از کل بیکاران اگرچه به ۴۰.۳ درصد کاهش یافته، اما این رقم همچنان نگرانکننده است. یک استاد دانشگاه میپرسد: چرا نظام آموزش عالی ما نمیتواند نیروی کار مورد نیاز بازار را تربیت کند؟
آنچه از گزارش بازار کار تابستان ۱۴۰۴ برمیآید، ضرورت بازنگری در سیاستهای اشتغالزایی است. باید به جای تمرکز بر کمیت اشتغال، به کیفیت مشاغل ایجادشده توجه کرد. باید به جای گسترش بیرویه بخش خدمات، به تقویت پایههای تولیدی اقتصاد پرداخت.
و باید به جای شعار دادن درباره آمارهای کمی، به فکر ایجاد مشاغلی بود که قادر به تأمین زندگی شرافتمندانه برای ایرانیان باشند. این گزارش تنها یک سند آماری نیست، بلکه آیینهای است که کاستیهای نظام اشتغالزایی کشور را نشان میدهد.
آینده اقتصادی ایران در گروی برنامهریزی دقیق، سرمایهگذاری هدفمند و توجه به مزیتهای نسبی هر منطقه است. تنها در این صورت میتوان به ایجاد اشتغال پایدار و کاهش روند نگرانکننده اشتغال ناقص امیدوار بود.
نکته قابل تأمل بازار کسبوکار:
اقتصاد ایران در حال تجربه گذار خطرناکی است؛ گذار از اقتصاد تولیدمحور به اقتصاد خدماتی. این تحول اگرچه در کوتاهمدت موجب بهبود شاخصهای کمّی اشتغال شده، اما در بلندمدت بنیانهای اقتصادی کشور را با تهدیدات جدی مواجه خواهد کرد.
اشتغال در بخش خدمات، عمدتاً از جنس اشتغال ناپایدار، کم درآمد و فاقد پوشش های اجتماعی است. گسترش بیرویه این بخش، نه تنها مشکلی از بیکاری ساختاری حل نمیکند، که بر عمق شکاف بین مهارتهای نیروی کار و نیازهای واقعی اقتصاد میافزاید.
استانهایی مانند گلستان نمونه عینی این نگرانی هستند؛ جایی که ظرفیتهای عظیم کشاورزی و گردشگری در حال از دست رفتن است و جوانان به مشاغل کاذب خدماتی روی میآورند. این روند، توسعه متوازن منطقه ای را با چالش مواجه ساخته است.
مسئله اساسی اینجاست که سیاستهای اشتغالزایی کنونی، بیشتر معطوف به درمان علائم است تا رفع ریشههای بیکاری. تا زمانی که سرمایهگذاری در بخشهای مولد افزایش نیابد و پیوند بین دانشگاه و صنعت تحکیم نشود، این چرخه معیوب تداوم خواهد یافت.
دیدگاهتان را بنویسید