مالیاتِ روی کاغذ؛ خانههای خالی هنوز در دسترس دولت نیست
به گزارش خبرنگار اقتصادی بازار کسب و کار در حالیکه کشور روزهای پرتنش سیاسی و اقتصادی را در پی فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا و برخی کشورهای اروپایی تجربه میکند، بازار داخلی نیز از این شوک در امان نمانده است. برخی عوامل داخلی با سودجویی و رفتارهای غیرمسئولانه، زمینه کمبود مصنوعی کالاهای اساسی از جمله گوشت مرغ را رقم زدهاند.
در استان گلستان که از نخستین تا پنجمین تولیدکنندگان گوشت مرغ کشور محسوب میشود، مردم این روزها با کمبود این کالای پرمصرف دستوپنجه نرم میکنند. گزارشهای میدانی نشان میدهد که در بسیاری از فروشگاههای پروتئینی شهر گرگان و سایر شهرها، مرغ کامل کمیاب شده و تنها ران، سینه یا بال با قیمتهای دو تا سه برابری نسبت به گذشته عرضه میشود.
در این میان، این سؤال جدی در ذهن مردم شکل گرفته است که چگونه ممکن است استانی که خود از قطبهای تولید گوشت مرغ کشور به شمار میرود، حالا برای تأمین نیاز داخلی دچار مشکل شود؟ آیا سیاست ممنوعیت خروج مرغ از استان، که با هدف حفظ تعادل بازار اعمال شد، به درستی اجرا شده یا مسیر عرضه را به بنبست کشانده است؟
بررسیهای خبرنگار بازار کسبوکار نشان میدهد در هفتههای اخیر، نوسان در عرضه مرغ و تفاوت قیمت میان میدانهای اصلی و فروشگاهها، شکاف شدیدی میان تولید و مصرف ایجاد کرده است. این در حالی است که بنا بر تصمیم کارگروه تنظیم بازار گلستان، صادرات مرغ به خارج از استان ممنوع اعلام شد تا کمبود احتمالی جبران شود.
اما با وجود این ممنوعیت، مردم همچنان از کمبود گلایه دارند و برخی فروشندگان نیز از بیثباتی قیمتها و نبود نظارت مؤثر سخن میگویند. آنها میپرسند چرا با وجود تصمیمات متعدد، همچنان بازار در التهاب است و کسی پاسخ روشنی نمیدهد؟
برخی شهروندان گلستانی در گفتوگو با خبرنگار ما اظهار داشتند که در زمان وفور و فراوانی محصول، این مردم بودند که با خرید و حمایت خود مانع از زیان تولیدکنندگان شدند. حالا پرسششان این است: چرا همان مردمی که در سختترین شرایط اقتصادی کنار تولیدکننده بودند، باید امروز تاوان کمکاری برخی مدیران را بدهند؟
در روزگاری که مردم زیر فشار تورم و گرانی نفس میکشند، هر افزایش قیمتی میتواند زندگی اقشار ضعیف را بحرانیتر کند. یکی از شهروندان گرگانی گفت: در زمان وفور، مردم اجازه ندادند محصول روی دست مرغداران بماند. امروز چرا ما باید هزینه بیتدبیریها را بپردازیم؟
موضوع تنها مرغ نیست. بسیاری از کارشناسان اقتصادی گلستان معتقدند که الگوی سیاستگذاری در بخشهای تولیدی و توزیعی استان نیازمند بازنگری جدی است. آنها هشدار میدهند که هرگونه تصمیم بدون پشتوانه کارشناسی میتواند زنجیره تولید و مصرف را مختل کند.
یکی از کارشناسان بازار کالا در گفتوگو با بازار کسبوکار میگوید: وقتی ممنوعیتها بدون بررسی دقیق نیاز بازار اعمال میشود، نتیجهای جز کمبود مصنوعی و افزایش قیمت ندارد. تولیدکننده زیان میبیند، مصرفکننده متضرر میشود و سودش نصیب واسطهها خواهد شد.
از سوی دیگر، بخشی از فعالان اقتصادی استان میگویند نبود شفافیت در تصمیمگیریهای اقتصادی، فضای کسبوکار را آسیبپذیر کرده است. آنها از استانداری و دستگاههای متولی میخواهند که در تصمیمات اقتصادی، نگاه مشورتی و اقناعی را جایگزین سیاستهای دستوری کنند.
مردم نیز در کنار کارشناسان، از مدیران مطالبه دارند که در شرایط سخت کنونی، شفاف و صادق باشند. آنان میپرسند چرا زمانی که مرغ در انبارها فراوان بود، عرضه محدود شد، اما حالا در کمبود، هیچ پاسخگویی وجود ندارد؟
یکی از فعالان بازار در گنبدکاووس گفت: در زمان وفور، همه از همت مردم و تولیدکنندگان سخن میگفتند، اما امروز که بازار ملتهب است، هیچکس مسئولیت قبول نمیکند. این بیاعتمادی بزرگترین آسیب اقتصادی است.
در این میان، برخی تحلیلگران میگویند نبود رسانههای قوی و مستقل در استان، خود عاملی است که اجازه نمیدهد صدای مردم و تولیدکننده به گوش تصمیمگیران برسد. در واقع ضعف اطلاعرسانی و کمتوجهی به مطالبهگری رسانهای، بستر سوءاستفاده و احتکار را فراهم کرده است.
از نگاه اجتماعی، ماجرا فراتر از یک کالای مصرفی است. اعتماد عمومی و احساس عدالت اقتصادی، همان مؤلفههایی هستند که اگر تضعیف شوند، بازسازیشان بسیار دشوار خواهد بود.
در روزهایی که یادآور ایثار و همبستگی مردم در دوران سخت جنگ تحمیلی هشتساله ایران و عراق و حتی جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل است، مردم گلستان انتظار دارند همانگونه که در آن زمانها در کنار مسئولان ایستادند، اکنون نیز مدیران و تولیدکنندگان در کنار آنها باشند.
مردم میپرسند آیا شایسته است استانی که نقش تعیینکنندهای در امنیت غذایی کشور دارد، برای تأمین مرغ روزانهاش به صف بایستد؟ چه کسانی پاسخگوی این نابسامانی هستند؟
در فضای مجازی نیز کاربران گلستانی با انتشار تصاویر قفسهای خالی فروشگاهها، از مسئولان خواستهاند که شفاف به مردم گزارش دهند؛ آیا مشکل در تولید است یا در توزیع؟ آیا احتکار یا انتقال غیرقانونی عامل کمبود شده است؟
یک شهروند مینودشتی نوشته است: «اگر تولید استان گلستان بهدرستی مدیریت شود، نه تنها مردم استان، بلکه دیگر مناطق هم بهرهمند میشوند. اما گویا در پشت درهای بسته تصمیماتی گرفته میشود که نتیجهاش گرانی و کمبود است.»
از سوی دیگر، فعالان اقتصادی تأکید دارند که باید از ظرفیتهای بومی استان برای تنظیم بازار استفاده شود. به گفته آنان، وجود واحدهای بزرگ تولید مرغ در گلستان، فرصتی است که میتواند بازار را در تعادل نگه دارد، به شرط آنکه تصمیمات درست و شفاف اتخاذ شود.
یکی از ناظران بازار گفت: مردم فقط مرغ نمیخواهند، صداقت و پاسخگویی میخواهند. آنها میخواهند بدانند چه کسی مسئول این کمبود است و چه برنامهای برای بازگشت آرامش به بازار وجود دارد.
کارشناسان بازار کسبوکار بر این باورند که تکرار بحرانهای مشابه در کالاهای اساسی، نشانه نبود هماهنگی در بین نهادهای تصمیمگیر است. آنان میگویند باید سامانهای واحد برای رصد تولید، توزیع و قیمتگذاری ایجاد شود تا جلوی سوءاستفاده گرفته شود.
از منظر اجتماعی، ادامه چنین روندی میتواند اعتماد مردم به سیاستهای اقتصادی دولت را کاهش دهد. در حالیکه کشور در شرایط خاص اقتصادی و سیاسی قرار دارد، هرگونه بیثباتی در بازارهای اساسی، به نارضایتی عمومی دامن میزند.
در این میان، برخی از اعضای شوراهای صنفی و اتحادیهها خواستار حضور بیشتر دستگاههای نظارتی در میدان شدهاند تا از احتکار و گرانفروشی جلوگیری شود. آنها میگویند نظارت فقط روی کاغذ کافی نیست، باید در عمل احساس شود.
یکی از فروشندگان گرگانی گفت: اگر دستگاههای نظارتی جدیتر عمل کنند، هیچ فروشندهای جرأت ندارد قیمت دلخواهش را اعمال کند. اما وقتی نظارت سلیقهای باشد، بازار بههم میریزد.
مردم نیز از رسانهها میخواهند که بدون مصلحتاندیشی، واقعیتها را بازگو کنند. چراکه رسانههای قدرتمند میتوانند پلی میان مردم و مسئولان باشند، نه صرفاً تریبونی برای اعلام تصمیمات اداری.
برخی شهروندان حتی پرسیدهاند: آیا زمان آن نرسیده که مسئولان استانی، صادقانه به مردم بگویند ریشه بحران مرغ در کجاست؟ تولید؟ توزیع؟ یا سوءمدیریت؟
در کنار این انتقادات، برخی کارشناسان اقتصادی تأکید میکنند که هنوز فرصت جبران وجود دارد. به شرطی که سیاستگذاران استانی با مردم صادق باشند، از ظرفیت کارشناسی استفاده کنند و از تصمیمات شتابزده پرهیز نمایند.
اکنون مردم گلستان منتظر اقدام واقعی هستند، نه وعدههای تکراری. آنها میخواهند بدانند که چه زمانی قرار است مرغ با قیمت واقعی و در حجم کافی در دسترس باشد و چرا با وجود تولید فراوان، هنوز صفها تمام نشده است؟
نکته قابل تأمل اینجاست که در بازار امروز، بیش از هر چیز اعتماد مردم در خطر است. اعتمادی که اگر از بین برود، بازسازی آن نه با وعده، بلکه با عملکرد ممکن خواهد بود.
و در پایان، این پرسش همچنان پابرجاست: آیا گلستانِ تولیدکننده دوباره میتواند به گلستانِ آرام مصرفکنندگان تبدیل شود؟ یا همچنان باید شاهد بازیهای پنهان در بازار باشیم؟
دیدگاهتان را بنویسید