مالیاتِ روی کاغذ؛ خانههای خالی هنوز در دسترس دولت نیست
به گزارش خبرنگار بازار کسب و کار ایران به دلیل گستردگی اقلیمی و تنوع جغرافیاییاش، یکی از پیچیدهترین نظامهای مالکیت و بهرهبرداری از زمین را در منطقه دارد. همین ویژگی، زمین را به یکی از مناقشهبرانگیزترین داراییهای کشور تبدیل کرده است.
سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری با راهاندازی سامانه پنجره واحد مدیریت زمین، گام بلندی در جهت یکپارچهسازی اطلاعات و مقابله با تصرفات غیرقانونی برداشته است. این سامانه قرار است دادههای دقیق از وضعیت زمینهای ملی، کشاورزی و خصوصی را گردآوری و در اختیار دستگاههای مرتبط قرار دهد.
خادم، سرپرست معاونت حفاظت و امور اراضی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، در توضیح این طرح گفت: هدف از راهاندازی سامانه، ایجاد شفافیت در مالکیت و جلوگیری از زمینخواری و تصرفات غیرمجاز است؛ موضوعی که سالها یکی از چالشهای بزرگ کشور محسوب میشد.
او یادآور شد که دستور مقام معظم رهبری در زمینه جلوگیری از زمینخواری و جنگلخواری، محور اصلی این حرکت بوده است و نهادهای حاکمیتی چون قوه قضائیه و دولت نیز بر اجرای دقیق آن تأکید دارند.
به گفته خادم، دو محور اصلی این سامانه شامل «کنترل تخلفات زمینخواری و تخریب زیستمحیطی» و «صیانت از اراضی کشاورزی به عنوان پایه امنیت غذایی کشور» است.
کارشناسان محیطزیست معتقدند که وجود چنین سامانهای میتواند مانع از صدور مجوزهای متناقض میان دستگاهها شود و در نتیجه، از بروز فساد اداری و سوءاستفاده از خلأهای قانونی جلوگیری کند.
اما در سوی دیگر ماجرا، برخی کارشناسان اقتصادی نگراناند که این سامانه با بروکراسی پیچیده، مسیر سرمایهگذاری در بخش زمین و کشاورزی را دشوار کند. آنان میگویند: اگر دادهها و فرآیندها شفاف نباشد، این سامانه میتواند تبدیل به ابزاری برای محدودسازی شود نه تسهیلگری.
خادم در پاسخ به این نگرانیها تأکید کرده که در دل سامانه پنجره واحد زمین، زیرسیستمی برای تسهیل خدمات سرمایهگذاری طراحی شده تا سرمایهگذاران با اطمینان خاطر و بدون برخورد با فرآیندهای طولانی اداری، مجوزها و اطلاعات لازم را دریافت کنند.
او افزود: هدف ما نه محدودسازی، بلکه ایجاد نظم و عدالت در بهرهبرداری از زمین است. در واقع، این سامانه تلاش دارد بین حفظ منابع طبیعی و رشد اقتصادی توازن برقرار کند.
در سالهای اخیر، پدیده زمینخواری و تصرف اراضی ملی به یکی از جدیترین تهدیدها برای منابع کشور تبدیل شده است. در برخی استانها، حتی تغییر کاربریهای غیرقانونی موجب از بین رفتن هزاران هکتار زمین کشاورزی شده است.
فعالان بخش خصوصی بر این باورند که نبود سامانه جامع، باعث سردرگمی سرمایهگذاران و رشد دلالی در بازار زمین شده است. یکی از فعالان حوزه ساختوساز در گفتوگو با بازار کسبوکار میگوید: سرمایهگذار تا نداند زمین مورد نظرش چه وضعیتی دارد، جرات ورود ندارد. پنجره واحد اگر درست کار کند، امنیت سرمایه را بالا میبرد.
در مقابل، کارشناسان اجتماعی هشدار میدهند که هرگونه بیتوجهی به پیامدهای اجتماعی زمینخواری میتواند نابرابری در دسترسی به زمین و منابع را افزایش دهد و در نتیجه، شکاف طبقاتی را عمیقتر کند.
از نگاه مردم محلی، بویژه روستاییان و کشاورزان، سامانه جدید میتواند جلوی نفوذ واسطهها و زمینبازان را بگیرد. یکی از کشاورزان استان گلستان در گفتوگویی تلفنی گفت: اگر واقعا زمینهای ما ثبت و شفاف شود، دیگر کسی نمیتواند با نفوذ، زمین را از ما بگیرد.
اما پرسش کلیدی همچنان باقی است: آیا زیرساختهای دیجیتال کشور ظرفیت اجرای سراسری چنین سامانهای را دارند؟ کارشناسان فناوری اطلاعات معتقدند بدون اتصال میان بانکهای اطلاعاتی دستگاهها، این طرح در مرحله شعار باقی میماند.
از سوی دیگر، اجرای این سامانه نیازمند همکاری دستگاههایی چون وزارت جهاد کشاورزی، سازمان ثبت اسناد و شهرداریهاست. بدون همافزایی این نهادها، اطلاعات ناقص خواهد بود و تصمیمگیریها اعتبار کافی نخواهد داشت.
خادم اما امیدوار است با همکاری همه دستگاهها، این پروژه ملی بتواند نقشهای دقیق از مالکیت و وضعیت زمین در کشور ارائه دهد؛ نقشهای که هم مرجع تصمیمگیریهای اقتصادی باشد و هم ابزاری برای کنترل تخلفات.
یکی از نکات مهم این سامانه، پشتیبانی حقوقی و نظارتی قوه قضائیه است که میتواند روند رسیدگی به پروندههای زمینخواری را تسریع کند.
در کنار این مزیتها، منتقدان یادآور میشوند که بدون آموزش عمومی و اطلاعرسانی گسترده، بهرهبرداری از سامانه برای مردم عادی دشوار خواهد بود و در نهایت، تنها کارشناسان و نهادهای خاص از آن استفاده خواهند کرد.
برخی فعالان بازار زمین پیشنهاد دادهاند که سازمان منابع طبیعی بخشی از خدمات سامانه را بهصورت عمومی و رایگان در دسترس قرار دهد تا مردم بتوانند مالکیت اراضی خود را بررسی و پیگیری کنند.
همچنین کارشناسان حقوقی معتقدند در صورت ثبت دقیق اطلاعات، بسیاری از پروندههای اختلاف مالکیت زمین کاهش مییابد و از حجم دعاوی قضایی کم میشود.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، اگر دادههای این سامانه بهروزرسانی منظم و شفاف باشد، بازار زمین و مسکن نیز از ثبات بیشتری برخوردار خواهد شد، چرا که سوداگری در سایه شفافیت رنگ میبازد.
با این حال، تحقق این اهداف منوط به پایداری فنی، دسترسی آزاد دستگاهها به دادهها و نظارت مستمر نهادهای بالادستی است.
در پایان باید گفت، سامانه پنجره واحد مدیریت زمین، هم میتواند سپر حفاظتی در برابر زمینخواری باشد و هم ابزاری کارآمد برای رشد سرمایهگذاری در زمین. انتخاب میان این دو مسیر، وابسته به نحوه اجرا، شفافیت دادهها و صداقت مدیران در عمل به وعدههاست.
نکته قابل تأمل بازار کسبوکار:
بازار زمین، همیشه در ایران یکی از جذابترین و در عین حال فسادخیزترین حوزههای اقتصادی بوده است. اکنون با راهاندازی «پنجره واحد زمین»، فرصت طلایی برای ایجاد بازاری شفاف و قانونمند فراهم شده است؛ اما اگر دستگاهها در همکاری کوتاهی کنند، این فرصت به تهدیدی تازه برای سرمایهگذاری مولد بدل خواهد شد.
دیدگاهتان را بنویسید