کشت گیاهان دارویی که از ظرفیتهای توسعه خراسان شمالی به شمار میرود، به دلیل نیاز به صنایع تبدیلی در مسیر فراموشی قرار گرفته و ضروری است در این حوزه سرمایهگذاری و برنامهریزی بهتری صورت گیرد.
به گزارش بازار کسب و کار، ۴۲۳ گونه گیاه دارویی در رویشگاههای طبیعی استان شناسایی شده و تاکنون خواص ماده مؤثر ۷۵ گونه از آنها کشف گردیده است که بیشتر این گونهها قابلیت صنعتی شدن دارند.
از جمله گیاهان دارویی که در اراضی خراسان شمالی کشت میشود میتوان به «زعفران، گل محمدی، اسطوخودوس، بانگو، بابونه آلمانی، نعناع فلفلی، موسیر، گل گاوزبان، زیره سبز و سیاه، باریژه، آویشن، رزماری، شیرینبیان، سیاهدانه، بومادران، تخم کدوی کاغذی، خارشتر، مریم گلی و تخم شربتی» اشاره کرد، اما به دلیل عدم وجود صنایع تبدیلی مغفول مانده است.
ظرفیت زیادی برای توسعه سطح کشت گیاهان دارویی در این منطقه وجود دارد و زمینهای دیم با شیب کم بازده باید به کشت این گیاهان که نیاز آبی کمی دارند، سوق یابد.
وجود ۴۲۳ گونه گیاه دارویی در استان
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی اعلام کرد: ۴۲۳ گونه، معادل ۲۴ درصد گونههای گیاهی کشور، در عرصههای طبیعی و اراضی کشاورزی این استان وجود دارد.
صفدر صفدری افزود: تعداد گونههای گیاهی در جهان هشت هزار نوع و در کشور یکهزار و ۷۲۷ گونه بومی و انحصاری است که خراسان شمالی ۴۲۳ از این گونهها را داراست.
سالانه هشت هزار هکتار از اراضی کشاورزی خراسان شمالی به کشت انواع گیاهان دارویی اختصاص مییابد. وی با بیان اینکه شرایط آب و هوایی استان برای کشت گونههای دارویی بسیار مناسب است، گفت: سالانه هشت هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به کشت انواع گیاهان دارویی اختصاص مییابد که بیشترین آن، حدود پنج هزار هکتار، مربوط به زعفران و گل محمدی است.
صفدری همچنین تأکید کرد : اقتصاد گیاهان دارویی در جهان دارای چرخش مالی بسیار بالایی است و کشاورزان باید با توجه به تغییر اقلیم، خشکسالی، کاهش بارش و منابع آبی، الگوی کشت را رعایت کرده و به سمت گونههای کم آبطلب و مقاوم به خشکی و پربازده بروند.
وی افزود: کشت چهار هزار هکتار از گونههای دارویی در سال زراعی جاری در سطح اراضی دیم و آبی استان برنامهریزی شده است و کشت گیاهان دارویی به دلیل کاهش بارندگی و منابع آبی در اولویتهای وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی بر ایجاد زنجیره ارزش افزوده در گیاهان دارویی و صنعتی تأکید کرد و گفت: ۱۴ کارگاه کوچک در استان در زمینه تولید اسانس و عصاره و ۲۵ واحد نیز در تولید بذر انواع گیاهان دارویی فعال هستند که ظرفیت بسیار خوبی در زمینه ارزش افزوده محسوب میشود.
وی همچنین گفت: هفت واحد فرآوری استان در زمینه زعفران فعالیت میکنند که این واحدها به خشککردن نگین زعفران و بستهبندی مشغولند.
تدوین سند ارزش گیاهان دارویی
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در ادامه گفت: تنوع زیادی از گونههای گیاهی در رویشگاههای مرتعی و جنگلی استان وجود دارد و تدوین سند این گونه از گیاهان یک ضرورت و در دست اقدام است.
مهدی باور با بیان اینکه ارزش ریالی گیاهان دارویی استان با ایجاد زنجیره تولید چندین برابر خواهد شد، بر تکمیل این زنجیره تأکید کرد و افزود: با اجرای این طرح، سود بیشتری عاید بهرهبرداران و واحدهای تولیدی و سایر فعالان این حوزه خواهد شد.
عملیاتیکردن برنامههای سند ارزش گیاهان دارویی به همکاری منسجم دستگاههای اجرایی ذیربط نیاز دارد. وی بیان کرد: کشت گیاهان دارویی در عرصههای طبیعی و زراعی استان باید در اولویت قرار گیرد و کشاورزان را به این سمت سوق دهد.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی، آویشن، کاکوتی، زرینگیاه و گون را از جمله گیاهان دارویی در رویشگاههای مرتعی استان برشمرد و گفت: وجود این گیاهان ظرفیت بسیار مهمی برای تغذیه و پرورش زنبور محسوب میشود تا عسل با کیفیت تولید شود.
باور تصریح کرد: با توجه به اینکه گیاهان دارویی در رویشگاههای ملی مرتعی بهصورت خودرو رشد میکنند و از سم و کود برای رویش و پرورش آنها استفاده نمیشود، عسل تولیدی از این گیاهان نیز کاملاً طبیعی و ارگانیک خواهد بود و در این سند وضعیت رویشگاههای طبیعی گیاهان دارویی استان مطالعه شده است.
وی خاطرنشان کرد: عملیاتیکردن برنامههای این سند به همکاری منسجم دستگاههای اجرایی ذیربط نیاز دارد تا وضعیت رویشگاههای گیاهان دارویی استان حفظ و تقویت شوند و بر رشد و تقویت اشتغالهایی از جمله زنبورداری بسیار مؤثر واقع شوند.
گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ۲ میلیون و ۳۳ هزار و ۳۶ هکتار است که از این وسعت یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع، بیش از ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار جنگل است.
نقش دولت و مردم در توسعه کشت گیاهان دارویی
۱. نقش دولت
- سیاستگذاری و برنامهریزی:
- تدوین و اجرای سیاستهای حمایتی برای توسعه کشت گیاهان دارویی.
- فراهم کردن زیرساختهای لازم از جمله تأمین آب و زمین مناسب برای کشت.
- سرمایهگذاری:
- جذب سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی برای تأسیس صنایع تبدیلی و فرآوری گیاهان دارویی.
- ارائه تسهیلات و وامهای کمبهره به کشاورزان و تولیدکنندگان.
- آموزش و ترویج:
- برگزاری دورههای آموزشی برای کشاورزان در زمینه کشت و نگهداری گیاهان دارویی.
- اطلاعرسانی درباره مزایای اقتصادی و زیستمحیطی کشت گیاهان دارویی.
- حمایت از تحقیق و توسعه:
- حمایت از مراکز تحقیقاتی برای شناسایی و بهبود گونههای گیاهی.
- ایجاد همکاری بین دانشگاهها و بخشهای عملیاتی برای ارتقای دانش فنی.
۲. نقش مردم
- کشت و تولید:
- مشارکت در کشت گیاهان دارویی و استفاده از زمینهای بایر یا کمبازده برای این منظور.
- استفاده از تجربیات محلی و دانش بومی در کشت و نگهداری گیاهان.
- توسعه صنایع تبدیلی:
- سرمایهگذاری در تأسیس کارگاهها و واحدهای فرآوری گیاهان دارویی.
- همکاری با دولت و نهادهای خصوصی برای ایجاد زنجیرههای تولید و توزیع.
- آگاهی و آموزش:
- افزایش آگاهی درباره فواید گیاهان دارویی و استفاده از آنها در زندگی روزمره.
- شرکت در دورههای آموزشی و کارگاههای مرتبط با کشت و فرآوری گیاهان دارویی.
- حفاظت از منابع طبیعی:
- همکاری در حفظ و نگهداری رویشگاههای طبیعی و جلوگیری از تخریب آنها.
- ترویج کشت ارگانیک و پایدار برای حفظ کیفیت محصولات و محیط زیست.
نتیجهگیری
توسعه کشت گیاهان دارویی نیازمند همکاری و هماهنگی بین دولت و مردم است. دولت با فراهم کردن زیرساختها و حمایتهای لازم میتواند نقش کلیدی ایفا کند، در حالی که مردم با مشارکت فعال و استفاده از منابع موجود میتوانند به توسعه پایدار این بخش کمک کنند
نکته قابل تأمل بازار کسب و کار
اهمیت همافزایی بین دولت و مردم
یکی از نکات قابل تأمل در توسعه کشت گیاهان دارویی، ضرورت همافزایی و همکاری بین دولت و مردم است. این همکاری میتواند به شکلهای زیر نمود پیدا کند:
- توسعه پایدار: با توجه به تغییرات اقلیمی و نیاز به منابع طبیعی پایدار، همکاری بین دولت و مردم میتواند منجر به کشت گیاهان دارویی به شیوهای پایدار و سازگار با محیط زیست شود. این امر نه تنها به حفظ منابع طبیعی کمک میکند، بلکه به افزایش کیفیت محصولات نیز منجر خواهد شد.
- ایجاد اشتغال: همکاری مؤثر میتواند به ایجاد فرصتهای شغلی جدید در زمینههای کشاورزی، فرآوری و صادرات گیاهان دارویی منجر شود. این امر به کاهش بیکاری و بهبود وضعیت اقتصادی در مناطق روستایی کمک میکند.
- تقویت اقتصاد محلی: با توجه به اینکه گیاهان دارویی بازارهای جهانی دارند، توسعه این صنعت میتواند به تقویت اقتصاد محلی و افزایش درآمد کشاورزان کمک کند. این امر نیازمند حمایتهای دولتی و مشارکت فعال مردم است.
- آموزش و آگاهی: یکی از چالشهای اصلی در توسعه کشت گیاهان دارویی، عدم آگاهی و آموزش کافی در بین کشاورزان و تولیدکنندگان است. با همکاری دولت در ارائه آموزشهای لازم و مشارکت مردم در به اشتراکگذاری تجربیات، میتوان این چالش را برطرف کرد.
در نهایت، توجه به این نکته که توسعه کشت گیاهان دارویی نیازمند یک رویکرد جامع و مشارکتی است، میتواند به موفقیتهای بیشتری در این حوزه منجر شود.
خراسان شمالی بیش از ۳۴۲ هزار هکتار عرصه کشاورزی دارد که بیش از ۳۴ درصد ساکنان این استان در روستاها سکونت دارند.
دیدگاهتان را بنویسید