مالیاتِ روی کاغذ؛ خانههای خالی هنوز در دسترس دولت نیست
پس از سالها انتظار، صدای آهن بر آهن در سکوت دشت ترکمن پیچیده است؛ داربستهایی که از آذر ۱۳۹۸ قامت استوار گنبد قابوس را در حصاری فلزی محصور کرده بودند، حالا فرو میریزند. این رویداد برای شهر گنبدکاووس و صنعت گردشگری گلستان، تنها یک اقدام فنی نیست، بلکه نوید بازگشت چهره اصیل میراث جهانی به قاب دوربینهاست.
از روزهای نخست نصب داربستها، انتقادها بالا گرفت. شهروندان و گردشگران میگفتند برای تماشای هزارسالهترین بنای آجری، باید از میان میلههای آهنی عبور کرد؛ تصویری که با شأن یک اثر ثبتشده در یونسکو همخوانی نداشت.
به گزارش خبرنگار بازار کسب و کار فریدون فعالی، مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی گلستان، حالا از آغاز عملیات برچیدن میگوید. او تأکید میکند این اقدام نتیجه پیگیری مستمر و هماهنگی با نهادهای ملی است؛ فرآیندی که به گفته او از نخستین روزهای مدیریت در گلستان در دستور کار قرار گرفته بود.
به گفته فعالی، داربستها در پی سیل گسترده ابتدای سال ۱۳۹۸ و رشد بیسابقه علفهای هرز، برای پاکسازی و تثبیت آجرهای آسیبدیده نصب شد. او از اعتبار ۴۵ میلیارد ریالی برای مرمت اضطراری سخن میگوید؛ عددی که برخی کارشناسان آن را سرمایهای ناگزیر میدانند و برخی دیگر هزینهای سنگین و طولانیمدت توصیف میکنند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند طولانی شدن پروژه، هزینه فرصت برای شهر گنبدکاووس بوده است. هتلداران و رستورانداران از افت نسبی گردشگری گلایه دارند و میگویند عکسهای آهنی کمتر مسافری را به سفر ترغیب میکند.
در مقابل، گروهی از متخصصان میراث فرهنگی بر این باورند که بدون این مرمت اضطراری، خطر ریزش آجرها و آسیب سازهای جدی بود و هر تعجیلی میتوانست زیانهایی غیرقابل جبران به همراه داشته باشد.
مردم شهر اما روایت خود را دارند. بسیاری از ساکنان میگویند شش سال حصار فلزی برایشان به نمادی از وعدههای بیپایان تبدیل شده بود. برخی دیگر حالا از بازگشت چشمانداز اصیل گنبد سخن میگویند و آن را فرصتی تازه برای رونق اقتصادی میدانند.
فعالی در گفتوگو با خبرنگار ما توضیح میدهد: تا پایان جمعآوری داربستها، بازدید عمومی و بلیتفروشی متوقف است اما پس از پاکسازی کامل، گردشگران با شرایط ایمنتری میتوانند وارد محوطه شوند.
او تأکید میکند این تنها آغاز کار است. طرح ساماندهی عرصه گنبد قابوس شامل نورپردازی، اصلاح مسیر بازدید و مطالعه سلامت سازه در دستور کار قرار دارد؛ پروژهای که با همکاری دانشگاههای شهید بهشتی و گلستان دنبال میشود.
کارشناسان گردشگری، این برنامه را گامی رو به جلو میدانند. به باور آنان، نورپردازی مناسب و مسیرهای استاندارد بازدید، میتواند اقامت گردشگران شبانه را افزایش دهد و اقتصاد محلی را تقویت کند.
با این حال، منتقدان هشدار میدهند اگر مدیریت گردشگری در کنار مرمت تقویت نشود، ظرفیتهای اقتصادی شهر دوباره از دست میرود. آنها بر لزوم آموزش نیروهای محلی و سرمایهگذاری بخش خصوصی تأکید دارند.
در سطح کلان، فعالان اقتصادی استان معتقدند این رویداد میتواند در شرایط رکود تورمی، نقش یک موتور کوچک محرک را برای گردشگری ایفا کند. آنها پیشنهاد میکنند بستههای حمایتی برای جذب سرمایهگذاران تدوین شود تا هتلها، رستورانها و صنایعدستی از موج تازه بازدیدها بهرهمند شوند.
صاحبنظران محیطزیست نیز نگاه دوگانهای دارند. برخی معتقدند افزایش حجم گردشگر بدون مدیریت پسماند، تهدیدی برای اکوسیستم اطراف است. در مقابل، گروهی میگویند درآمد پایدار از گردشگری امکان حفاظت بهتر از محوطههای طبیعی را فراهم میکند.
در کوچههای گنبدکاووس، شور و هیجان موج میزند. فروشندگان صنایعدستی امید بستهاند که با رفتن داربستها، پای گردشگران داخلی و خارجی دوباره به بازارشان باز شود.
گردشگران قدیمی نیز با اشتیاق از بازگشت چشمانداز کامل سخن میگویند. «سالهاست برای دیدن دوباره این بنا صبر کردهایم. حالا میتوانیم عکسهای بدون میله بگیریم.» این جمله را زوجی از مسافران تهرانی میگویند که بارها به منطقه سفر کردهاند.
بهزعم بسیاری از تحلیلگران رسانه، این رخداد نمادی از مدیریت هماهنگ است؛ همکاری میان دستگاههای محلی، ملی و دانشگاهی که میتواند الگویی برای سایر میراث جهانی ایران باشد.
با این حال، پرسشهای مهمی همچنان پابرجاست: آیا طرحهای بلندمدت مرمت بهطور کامل اجرا خواهد شد؟ بودجههای وعدهدادهشده بهموقع تخصیص مییابد؟ و مهمتر از همه، آیا میتوان میان حفظ میراث و توسعه گردشگری تعادل برقرار کرد؟
گنبد قابوس، بلندترین بنای تمام آجری جهان و میراثی از معماری ایرانی-اسلامی، بیش از هزار سال است که بر فراز دشتهای ترکمن صحرا استوار مانده است. اکنون، با کنار رفتن حصار فلزی، این میراث جهانی بار دیگر بیپرده پیش روی جهانیان میایستد.
سایه داربستها که سالها چشمانداز شهر را تغییر داده بود، آرامآرام محو میشود و نگاهها به افق تازهای دوخته شده است؛ افقی که در آن گردشگری، اقتصاد محلی و میراث فرهنگی در یک قاب مشترک قرار میگیرند.
برای گلستان، این تنها یک پروژه عمرانی نیست؛ آغاز فصل تازهای است که در آن تاریخ هزارساله و آینده اقتصادی شهر به هم گره میخورند.
همزمان با صدای آخرین میلههای آهنی، امید تازهای در دل مردم شکل میگیرد؛ امیدی به رونق بازار، شکوفایی کسبوکارها و حضور پررنگتر گنبد قابوس در نقشه گردشگری ایران و جهان.
آینده گنبد قابوس اکنون نه در حصار فلز که در دستان مدیران، سرمایهگذاران و مردمی است که خواهان تداوم حیات این میراث گرانبها هستند؛ آزمونی برای اقتصاد گردشگری گلستان که چشم جهانیان به آن دوخته شده است.
دیدگاهتان را بنویسید