بدون تعارف - روایت ایثار در میدان تجریش؛

پرستاری که جان را فراموش کرد تا جان‌ها بمانند

به گزارش خبرنگار بازار کسب و کار روز ۲۵ خرداد، حوالی ساعت سه و ربع بعدازظهر، میدان تجریش با صدای مهیب انفجاری لرزید. آب از لوله‌های ترکیده به هوا می‌رفت و خیابان‌ها در چند دقیقه غرق در آشوب شد. در همان لحظات، در اورژانس بیمارستان شهدای تجریش، «مریم‌السادات آیتی» میان همکارانش بود.

او روایت می‌کند: نشسته بودم کنار بچه‌ها، که صدای انفجار اومد. فقط فهمیدیم اون نزدیکی رو زدن. با چند تا از همکارا دویدیم بیرون، هیچ‌کس نگفت برید یا نرید، فقط رفتیم.

صحنه‌ای که او توصیف می‌کند، چیزی میان جنگ و فاجعه طبیعی بود. آب و برق در هم پیچیده بود و هر لحظه خطر برق‌گرفتگی جان امدادگران را تهدید می‌کرد. اما پرستاران، بدون تجهیزات ایمنی، به دل حادثه زدند تا مجروحان را از زیر آوار بیرون بیاورند.

خانم آیتی با آرامش می‌گوید: آب تا زانو بالا اومده بود، برانکارد تو آب گیر می‌کرد، ولی مردم کمک می‌کردن، می‌گفتن یا علی. اونجا دیگه کسی نمی‌ترسید، فقط همه برای نجات بقیه کار می‌کردن.

به گفته او، بیش از ۲۲ نفر مجروح یا شهید به بیمارستان منتقل شدند. بعضی از مجروحان اگر چند دقیقه دیرتر می‌رسیدند، زنده نمی‌ماندند.

او ادامه می‌دهد: دو بار برق منو گرفت، پرتم کرد عقب، اما دوباره رفتم سراغ بیمارها. نمی‌تونستم ببینم کسی روی زمین مونده. اون لحظه فقط مردم مهم بودن، نه خودم.

در حالی که مادر دو فرزند است، می‌گوید در آن لحظات حتی به خانواده‌اش فکر نکرده: بعداً زنگ زدم که بگم سالمم. اما اون موقع فقط می‌خواستم مجروحا زنده بمونن.

حادثه تجریش، به باور بسیاری از کارشناسان اجتماعی، تصویری زنده از مفهوم «ایثار مدنی» در جامعه امروز ایران است. دکتر کیانی، جامعه‌شناس، می‌گوید: جامعه‌ای که هنوز چنین افرادی دارد، هنوز امید دارد. اما سؤال اینجاست که چه اندازه نظام اقتصادی کشور قدر این نیروهای انسانی را می‌داند؟

از نگاه اقتصادی، رفتار پرستاران در چنین شرایطی تنها فداکاری نیست؛ نوعی سرمایه اجتماعی و اقتصادی است که در نبود سیاست‌های حمایتی، سیستم درمان کشور را سرپا نگه می‌دارد.

کارشناسان اقتصاد سلامت هشدار می‌دهند: وقتی نظام حقوقی و بیمه‌ای به نیازهای واقعی پرستاران پاسخ ندهد، اتکای سیستم درمان به ایثار انسانی، نه‌تنها پایدار نیست بلکه در آینده بحران‌آفرین می‌شود.

حادثه روز ۲۵ خرداد، تنها یک رویداد امنیتی نبود؛ بلکه آینه‌ای از فداکاری انسانی در دل بحران اقتصادی نظام سلامت است. پرستاران ایرانی، با وجود مشکلات معیشتی، همچنان ستون‌های استوار اخلاق، مسئولیت و انسانیت در جامعه‌اند.

خانم آیتی در واکنش به این نگاه‌ها می‌گوید: درسته که شرایط سخته، ولی ما پرستاریم. اگه ما نباشیم، چه کسی باید مردم رو نجات بده؟ اونایی هم که رفتن، دلشون اینجاست.

طبق آمار رسمی، کشور با کمبود بیش از ۱۵۰ هزار نیروی پرستار روبه‌روست. حقوق پایین، کار شبانه، فشار روانی و نبود امنیت شغلی، از دلایل مهاجرت یا ترک شغل در میان پرستاران عنوان شده است.

یکی از فعالان صنفی پرستاران می‌گوید: وقتی ارزش جان آدم‌ها به عدد حقوق تبدیل نشه، سیستم کار می‌کنه. اما وقتی پرستار حس کنه زحماتش دیده نمی‌شه، انگیزه از بین می‌ره.

اقتصاددانان حوزه سلامت تأکید می‌کنند که «نظام سلامت ایران» باید از اقتصاد ایثار به اقتصاد عدالت گذر کند؛ جایی که فداکاری، انتخابی داوطلبانه باشد نه اجباری ناشی از کمبود سیاست‌گذاری.

در چنین شرایطی، حادثه تجریش نه‌فقط حادثه‌ای محلی، بلکه نماد وضعیت ملی نظام سلامت است؛ جایی که اخلاق فردی، خلأ مدیریت ساختاری را جبران می‌کند.

دکتر ناصری، پژوهشگر حوزه رفاه اجتماعی، می‌گوید: ما شاهدیم که کادر درمان بارها بحران‌ها را با هزینه شخصی مدیریت کرده‌اند، اما هیچ‌گاه این فداکاری به‌صورت نهادی و قانونی پشتیبانی نشده است.

مردمی که در میدان تجریش شاهد ماجرا بودند، آن روز صحنه‌ای از انسانیت دیدند که در ذهنشان ماندگار شد. یکی از کسبه محل گفت: خانم آیتی رو دیدم که وسط آب دنبال زخمی‌ها می‌گشت. همه کمک می‌کردن، کسی از خطر نمی‌ترسید.

با وجود این، کارشناسان معتقدند که اگر این نوع فداکاری‌ها بدون نظام پاداش و امنیت شغلی ادامه یابد، نتیجه‌ای جز فرسودگی روحی در پی نخواهد داشت.

دولت در سال‌های اخیر وعده اصلاح وضعیت حقوقی پرستاران را داده است، اما اجرای کامل طرح تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری هنوز در هاله‌ای از ابهام است.

خانم آیتی در پایان می‌گوید: من فقط کاری رو کردم که وجدانم گفت درسته. امیدوارم روزی برسه که پرستار بتونه با آرامش، فقط پرستاری کنه، نه نگرانی از زندگی خودش.

نکته قابل تأمل بازار کسب‌وکار

حادثه تجریش نشان داد که ساختار سلامت ایران هنوز بیش از سیاست و سرمایه، بر وجدان و فداکاری نیروی انسانی تکیه دارد. این مدل اگرچه در کوتاه‌مدت کارآمد است، اما در بلندمدت تضعیف‌کننده پایداری سیستم خواهد بود.

درحالی‌که پرستاران در بالاترین سطح اعتماد اجتماعی قرار دارند، دریافتی آنان پایین‌تر از میانگین درآمد مشاغل تخصصی است. این تناقض، انگیزه حرفه‌ای را تهدید و نرخ مهاجرت را افزایش داده است.

رویداد تجریش باید زنگ خطری برای تصمیم‌گیران باشد تا نظام پاداش‌دهی و بیمه‌ای حوزه سلامت را بازنگری کنند. فداکاری پرستاران نباید پوششی برای ضعف مدیریتی یا بی‌عدالتی مزدی باشد.

بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌های بیمه باید در قالب مسئولیت اجتماعی، به حمایت از کادر درمان بپردازند. سلامت و امنیت روانی پرستاران، زیربنای سلامت بازار کار و پایداری اقتصادی کشور است.

جمع‌بندی:
حادثه میدان تجریش تنها یک واقعه نیست، بلکه یادآور مفهومی است که در جامعه امروز ایران نباید فراموش شود: ایثار بی‌ادعا در دل بحران. پرستارانی چون «مریم‌السادات آیتی» نه فقط جان می‌نهند، بلکه روح جامعه را زنده نگه می‌دارند. پرسش اما همچنان باقی است: چه زمانی نظام اقتصادی کشور، برای فداکاری انسان‌ها، پاداشی در خور انسانیت در نظر خواهد گرفت؟