گره بزرگ حقوقی آشوراده باز شد؛ مسیر سرمایهگذاری هموار شد
به گزارش خبرنگار بازار کسب و کار فرهنگ سالهاست در سایه بودجه کشور قرار گرفته و اکنون به نقطهای رسیده که به گفته زهرا خدادادی، رئیس فراکسیون زنان مجلس، میتواند آینده کشور را تحت تأثیر قرار دهد. و میگوید سهم کمتر از دو درصدی فرهنگ از بودجه کل، ایران را در پایینترین ردههای جهانی قرار داده و فاصله ما با بیش از پنجاه کشور دنیا چندین برابر شده است.
نمایندگان مجلس بر این باورند که کاهش مداوم اعتبارات فرهنگی، توان کشور در بهرهگیری از سرمایه معنوی و قدرت نرم را کاهش میدهد. در حالی که بسیاری از کشورها فرهنگ را محور دیپلماسی و توسعه اجتماعی خود قرار دادهاند، محدودیت منابع در ایران میتواند نهادهای فرهنگی و انجمنهای مردمی را با رکود روبهرو کند.
خدادادی تأکید میکند که فرهنگ ستون هویت ملی است و کوچکسازی آن، بنیان انسجام اجتماعی را تضعیف میکند. و هشدار میدهد که ادامه این روند، نسلهای آینده را در برابر هجمه هویتی, رسانهای و اجتماعی بیدفاعتر میکند و زمینه فرسایش سرمایه اجتماعی را گسترش میدهد.
برخی تحلیلگران فرهنگ و جامعه معتقدند که فرهنگ تنها هزینه نیست، بلکه سرمایهای است که در صورت تقویت میتواند به رشد اقتصادی نیز کمک کند. صنایع فرهنگی، تولیدات هنری، نشر و گردشگری فرهنگی میتوانند به اشتغالزایی و افزایش درآمد ملی کمک کنند، اما نبود حمایت مالی مناسب، سرعت این روند را کند کرده است.
گزارشها نشان میدهد بسیاری از کشورهایی که پیشینه فرهنگی بسیار کمتری نسبت به ایران دارند، اکنون با چندین برابر بودجه فرهنگی ایران، خود را به عنوان قطبهای فرهنگی در منطقه معرفی کردهاند. این در حالی است که ایران ظرفیت تاریخی و تمدنی گستردهای دارد اما در بهرهگیری از این ظرفیتها با محدودیت منابع روبهروست.
خدادادی بخش زیادی از آسیبهای اجتماعی را ناشی از ضعف سرمایه فرهنگی میداند. و میگوید که خانواده، مدرسه، رسانه و نهادهای فرهنگی زمانی میتوانند نقش بازدارنده در برابر آسیبها داشته باشند که بودجه کافی برای اجرای برنامههای مؤثر در اختیار داشته باشند. کاهش اعتبارات باعث شده بسیاری از طرحهای فرهنگی نیمهتمام بماند.
او خواستار آن شد که نگاه هزینهای به فرهنگ کنار گذاشته شود و فرهنگ به عنوان سرمایهای برای توسعه پایدار شناخته شود. خدادادی معتقد است هزینههایی که امروز در فرهنگ صرف نمیشود، در آینده به صورت چند برابر در حوزههای اجتماعی و اقتصادی بازخواهد گشت.
کاهش بودجه فرهنگ تنها پیامدهای فرهنگی ندارد، بلکه ابعاد اقتصادی نیز دارد. صنایع فرهنگی با وجود توان فراوان، هنوز نتوانستهاند سهم چشمگیری در تولید ثروت و اشتغال کشور ایجاد کنند. نبود حمایت کافی، سبب کاهش تولید آثار اصیل و محدود شدن بازار فعالیتهای فرهنگی شده است.
بررسیها نشان میدهد که کمبود بودجه موجب شده بسیاری از نهادهای فرهنگی دولتی و مردمی در اجرای مأموریتهای خود با مشکل روبهرو شوند. بسیاری از برنامههای آموزشی، هنری و پژوهشی که میتوانست به ارتقای سواد فرهنگی جامعه کمک کند، به دلیل نبود اعتبار کافی یا اجرا نشده یا با کیفیت پایین اجرا شده است.
این وضعیت به باور کارشناسان، زمینهساز افزایش وابستگی به تولیدات فرهنگی بیگانه خواهد شد. در شرایطی که جامعه به سرعت تحت تأثیر پیامها، محتواها و سبکهای جهانی قرار میگیرد، کاهش تولیدات داخلی میتواند هویت فرهنگی ایران را تحت فشار بیشتری قرار دهد.
خدادادی معتقد است که جوانان امروز بیش از هر زمان دیگری در معرض تغییرات هویتی قرار دارند و کوچک شدن حوزه فرهنگ میتواند شکاف میان نسلها را عمیقتر کند. بدون برنامهریزی و حمایت، پیوندهای فرهنگی میان نسلها تضعیف شده و فرهنگ ایرانی در برابر جریانهای بیرونی آسیبپذیرتر میشود.
او بر این باور است که حفظ و تقویت فرهنگ یک ضرورت راهبردی برای کشور است و باید در اولویت سیاستهای کلان قرار گیرد. به گفته وی، توسعه بدون توجه به فرهنگ، توسعهای ناقص و آسیبپذیر است.
برخی کارشناسان اجتماعی تأکید میکنند که اعتماد عمومی و مشارکت اجتماعی نیز از مسیر فرهنگ تقویت میشود. هرگونه ضعف در این حوزه، میتواند فضای اجتماعی را بیثباتتر کند و هزینههای امنیتی و اجتماعی کشور را افزایش دهد.
بسیاری از ادارات، مراکز هنری، پژوهشگاهها و نهادهای مردمی اکنون با کمبود شدید بودجه مواجهاند. این وضعیت موجب شده که برنامههای بلندمدت فرهنگی قابلیت اجرا نداشته باشند و بسیاری از ظرفیتهای نیروی انسانی خلاق نیز از چرخه تولید فرهنگی خارج شوند.
تحلیلها نشان میدهد اگر روند کنونی ادامه یابد، ایران بخش مهمی از مزیتهای فرهنگی خود را از دست خواهد داد و جایگاه تمدنی کشور در منطقه تضعیف میشود. این در حالی است که تقویت فرهنگ میتواند راهی برای تثبیت جایگاه ایران در عرصههای اجتماعی و اقتصادی باشد.
خدادادی در پایان بار دیگر تأکید کرد که فرهنگ سرمایه ملی است و کوچکسازی آن به معنای کوچکسازی آینده کشور است. و از دولت و مجلس خواست تا با بازنگری اساسی در ساختار بودجه، منابع کافی برای این حوزه تأمین کنند تا تهدیدهای پیشرو کنترل و تبدیل به فرصت شوند.
نکته قابل تأمل بازار کسبوکار:
کاهش بودجه فرهنگ، ظرفیت اشتغال در هنر، رسانه، نشر و صنایع خلاق را محدود کرده و چرخه تولید فرهنگی کشور را تضعیف کرده است. این مسئله زمینه کاهش درآمد فرهنگی، خروج نیروی متخصص و وابستگی به محصولات بیگانه را افزایش میدهد. از سوی دیگر، سرمایهگذاری در فرهنگ میتواند به گسترش بازارهای تازه، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش توان رقابتی اقتصادی کشور منجر شود.
دیدگاهتان را بنویسید