داستان طلای گمشده چیست؟
فائزه نوچمنی – بازار کسب و کار : عدالت یکی از ارزش‌های بنیادین اسلام است که در آیات متعددی از قرآن کریم بر آن تأکید شده است. آیه «وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا» (هرگاه سخن می‌گویید، عدالت را رعایت کنید) نمونه‌ای از این تأکید قرآنی بر رعایت انصاف و عدالت در گفتار و رفتار است.
شهید مرتضی مطهری نیز در آثار خود، تفاوت میان عدالت و تساوی را مورد بحث قرار داده و تأکید کرده است که عدالت به معنای قرار گرفتن هر چیز در جای مناسب خود است، نه لزوماً مساوی بودن همه چیز. به همین دلیل، عدالت باید در تمامی ابعاد زندگی، از جمله نظام آموزشی، اقتصادی، اجتماعی و حتی خانوادگی رعایت شود. در کنار عدالت، انصاف نیز یکی دیگر از اصول اساسی برای ایجاد جامعه‌ای سالم و اخلاق‌مدار است. این اصل بر نگاه متعادل و پرهیز از قضاوت‌های صفر و صدی تأکید دارد.
حجت‌الاسلام سید جواد محمدزاده، در گفت‌وگوبا خبرنگار کسب و کار با تأکید بر اهمیت عدالت در جامعه و آیه شریفه آیه «وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا» گفت: عدالت یکی از بزرگ‌ترین معروف‌ها در دین اسلام است که خداوند در آیات مختلف قرآن بر آن تأکید کرده است. این عدالت فقط محدود به حوزه قضاوت نیست، بلکه باید در تمامی جنبه‌های زندگی رعایت شود؛ از عدالت در گفتار گرفته تا عدالت در رفتار، قضاوت، آموزش، محیط زیست، شهرسازی و تمامی ابعاد زندگی اجتماعی. جامعه‌ای که عدالت را سرلوحه خود قرار دهد، به پیشرفت، آرامش و امنیت خواهد رسید.
وی با اشاره به نظر شهید مطهری درباره تفاوت عدالت و تساوی، افزود: عدالت به این معنا نیست که همه چیز به‌طور مساوی تقسیم شود. برخی گمان می‌کنند که عدالت یعنی برابری مطلق، اما عدالت واقعی به این معناست که هر فرد و هر موضوع در جایگاه شایسته خود قرار بگیرد. برای مثال، در خانواده، نقش مادری و پدری با یکدیگر متفاوت است، اما این تفاوت به معنای ناعدالتی نیست. خداوند مسئولیت‌های متفاوتی را برای زن و مرد تعیین کرده و این تقسیم‌بندی‌ها بر مبنای حکمت الهی و متناسب با فطرت انسان‌هاست.
انصاف؛ اصل مهم در قضاوت و رفتار اجتماعی
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر گلستان در ادامه سخنان خود به مسئله انصاف به عنوان یکی دیگر از معروف‌های اساسی در جامعه اشاره کرد و گفت: انصاف یعنی این‌که انسان در قضاوت‌های خود به تمام جوانب توجه کند و نگاه صفر و صدی نداشته باشد. در زندگی، هیچ چیز کاملاً خوب یا کاملاً بد نیست. در هر پدیده‌ای، هم نقاط قوت وجود دارد و هم نقاط ضعف. انسانی که منصف باشد، محاسن را می‌بیند و در عین حال، برای برطرف کردن کاستی‌ها تلاش می‌کند. اما اگر قضاوت‌ها فقط بر اساس حب و بغض، تعصبات شخصی و بدون در نظر گرفتن واقعیت‌ها انجام شود، این دیگر انصاف نیست.
وی افزود: انسان باید در مواجهه با خانواده، دوستان، همکاران و حتی در قضاوت درباره مسائل اجتماعی و سیاسی، انصاف داشته باشد. برخی افراد، وقتی موضوعی به نفع خودشان است، آن را کاملاً درست و بی‌عیب می‌بینند، اما اگر همان موضوع علیه آنها باشد، به‌طور کامل آن را رد می‌کنند. این رفتار نه‌تنها غیرمنصفانه است، بلکه جامعه را به سمت اختلاف و بی‌عدالتی سوق می‌دهد.
عدالت در حوزه‌های مختلف اجتماعی
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر گلستان، عدالت را نه‌تنها در بعد فردی بلکه در سطوح کلان اجتماعی نیز ضروری دانست و گفت: عدالت باید در تمامی ابعاد جامعه جریان داشته باشد. عدالت آموزشی یعنی این‌که امکانات تحصیلی برای همه اقشار جامعه به‌صورت عادلانه فراهم شود. عدالت قضایی یعنی این‌که قوانین برای همه یکسان اجرا شود و هیچ فردی به‌دلیل موقعیت اجتماعی یا اقتصادی خود از اجرای عدالت مستثنی نباشد. عدالت در حوزه محیط زیست یعنی منابع طبیعی به‌طور عادلانه مدیریت شوند تا نسل‌های آینده نیز از آنها بهره‌مند شوند. همچنین، عدالت در شهرسازی باید به‌گونه‌ای باشد که تمام اقشار جامعه، از امکانات شهری برخوردار باشند و توسعه شهری به‌صورت متوازن در تمامی مناطق انجام شود.
رعایت عدالت و انصاف، نه‌تنها در زندگی فردی، بلکه در تمامی ابعاد اجتماعی، زیربنای پیشرفت، آرامش و ایجاد یک جامعه سالم و اسلامی است. بی‌عدالتی و رفتارهای غیرمنصفانه، موجب شکاف اجتماعی، نارضایتی و بروز ناهنجاری‌های اخلاقی می‌شود. برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی، باید این دو اصل اساسی را در تمامی سطوح زندگی فردی و اجتماعی اجرا کرد.
به گفته حجت‌الاسلام محمدزاده، اجرای عدالت در تمامی حوزه‌ها، از جمله آموزش، قضاوت، محیط زیست و شهرسازی، لازمه ایجاد جامعه‌ای موفق و پایدار است. همچنین، انصاف در نگاه و قضاوت افراد، موجب کاهش تنش‌های اجتماعی و افزایش همدلی در جامعه خواهد شد. به همین دلیل، هر فردی باید از خود شروع کرده و در تعاملات روزمره، عدالت و انصاف را سرلوحه تصمیمات خود قرار دهد تا جامعه‌ای بهتر برای همگان شکل گیرد.
دیدگاهتان را بنویسید