داغ فراموشنشدنی زمستان یورت
از روز (۲۵ فروردین) جرایم رانندگی ۵۰۰ درصد (۵ برابر) افزایش پیدا می‌کند. یعنی اگر از امروز خودرؤیتان را در خیابانی که جای پارک ندارد و مجبور باشید دوبل پارک کنید (یکی از انواع جرایم رانندگی پرتکرار در کلانشهرها) مبلغی حدود ۲۶۲ هزار تومان ناقابل جریمه می‌شوید! ، یا نبستن کمربند حدود ۳۰۰ هزار تومان جریمه دارد! نرخ جریمه سبقت غیر مجاز و عبور از چراغ‌قرمز حدود یک میلیون تومان است. این عدد و ارقام که هر کدام از آن‌ها برای قشر کارگر یا کارمند که مجبور است در اسنپ یا برروی تاکسی هم کار کند، معادل چیزی حدود ۱۰ درصد از حقوق ماهیانه آن‌ها می‌شود. جرایم رانندگی در شرایطی از امروز در کل کشور و توسط دوربین‌ها اعمال می‌شود که طی چند روز گذشته سردار تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور به این موضوع اشاره کرده بود: «تا ۵۰۰ درصد جرائم راهنمایی و رانندگی با افزایش روبه رو خواهد شد و حضور فیزیکی ماموران پلیس برای اعمال جریمه از دستور کار خارج شد و تمامی مراحل به صورت هوشمند [از طرق دوربین ها] انجام می‌شود. »
آیا جرایم رانندگی بازدارنده است؟
در این میان سؤال اصلی اینجاست که آیا افزایش ۵۰۰ درصدی جرایم رانندگی بازدارنده است؟ آیا می‌تواند به افزایش فرهنگ ترافیکی در ایران کمک کند؟ آیا مردم توان پرداخت این هزینه‌ها را دارند؟ این افکار در شرایطی در ذهن مخاطبان شکل می‌گیرد که به گفته سردار تیموری، هدف اصلی هم بازدارندگی جرایم در تخلفات است: «بر اساس ماده ۲۸ رسیدگی به تخلفات پلیس باید هر ساله نسبت به افزایش مبلغ جرایم اقدام کند که به دلایل مختلف در شش سال گذشته اتفاق نیفتاده و اثر بازدارنده را از دست داده بود. » این گفته‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که جرائم رانندگی آخرین بار در سال ۹۴ تعدیل شده‌اند. بر اساس داده‌های مرکز آمار، نرخ تورم تجمیعی از سال ۹۴ تا ۱۴۰۲ دقیقاً ۶۷۶ درصد است.
برای بررسی این موضوع به سراغ سرهنگ ایوب شرافتی، جانشین سابق پلیس راه فراجا و کارشناس فعلی راهنمایی و رانندگی رفتیم او باور دارد که اینگونه اقدامات در دراز مدت نمی‌تواند تأثیرگذار باشد و افزایش ۵ برابری جرایم راهنمایی و رانندگی از یک اهرم بازدارنده مقطعی و کوتاه مدت برخوردار است و می‌گوید: «کوتاه مدت به دلیل اینکه میزان تورمی که در کشور ما وجود دارد، پس مدتی این مبالغ بالا به یک مبلغ معمولی تبدیل می‌شوند. این مبالغ شاید در مقطع فعلی برای کارمندان و قشر متوسط و ضعیف ایجاد ترس کند، اما برای غالب رانندگان در مقطع فعلی نمی‌تواند تأثیرگذار باشد. به باور من، درصورتی جریمه می‌تواند افزایش درست پیدا کند که ما به همان میزان زیر ساخت‌ها را بهبود ببخشیم و آن زمان باید انتظار داشته باشیم که میزان بازدارنده است. مولفه های ترافیکی، یک مقوله چند بُعدی است که چندین مولفه در آن نقش دارد؛ اینگونه نیست که ما صرفاً با افزایش جریمه بتوانیم بازدارندگی ایجاد کنیم و به اهدافمان برسیم.»
سرهنگ شرافتی یکی از مولفه های اصلی را ایجاد زیرساخت می داند و می افزاید: «چقدر خوب است که ما با افزایش جرایم، توجهی به زیرساخت‌های ترافیکی، مانند ساخت جاده، پارکینگ، دوربین‌های راهنمایی رانندگی، برطرف کردن چاله‌ها در اتوبان‌ها، پرداخت آنلاین و… داشته باشیم. مثلاً می‌گویند که ما دوربین بگذاریم و هر تخلفی که صورت می گیرد را جریمه کنیم، اما یادشان رفته که در بسیاری از شهرها، مقوله پارک خودرو یک معضل حساب می شود. چندی پیش به شهر مشهد رفتم و در بلوار مدرس تا شعاع دو تا سه کیلومتری یک فضای خالی برای جای پارک خودرویم پیدا نکردم، در تهران و دیگر کلانشهرها نیز جای پارک برای خودرو‌ها یک معضل اساسی است و فردی که برای دادگاه یا کار ضروری باید خودرویش را پارک کند، چاره‌ای جز پارک دوبل ندارد تا به کارش برسد. آن زمان برای این راننده یک جریمه ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزارتومانی می‌آید! آیا مقصر راننده است؟ آیا بازدارنده است؟ قطعاً خیر و فقط باعث عصبی شدن راننده و افزایش استرس و ناراحتی مردم می‌شود. حالا یک برج تجاری ساخته می‌شود، دریغ از اینکه یک پارکینک داشته باشد، مگر یک خیابان چقدر گنجایش پارک خودرو برای صاحبان مغازه در آن برج یا مراجعه کنندگان را دارد؟ پس مردم چاره‌ای جز پارک دوبل و استفاده از معابر عمومی را ندارند.
جانشین سابق پلیس راه فراجا موضوع بعدی و مهم دیگر را فرهنگسازی در حوزه ترافیکی می داند که سال هاست فراموش شده است و خاطرنشان می کند: «به عنوان تجربه شخصی می‌گویم که در تعطیلات نوروزی به اردبیل سفر کردم، اما به شدت پشیمان شدم که چرا با وسیله شخصی به سفر آمده‌ام؛ نه تنها چای پارک خودرو نبود، بلکه قدم به قدم سرعتگیر در جاده گذاشته بودند، وقتی ما فرهنگ ترافیکی نداریم برای کنترل ترافیک از سرعتگیر استفاده می‌کنیم، سرعتگیر یعنی توحش، یعنی اینکه راننده‌های ما فرهنگ رانندگی ندارد و آن را رعایت نمی‌کنند و با موانع فیزیکی باید آن‌ها را کنترل کنیم!. این فرهنگسازی و بازدارندگی نیست، بلکه یک نوع توهین است و باعث بهم ریختن اعصاب رانندگان می شود. یک پرونده در دست ماست که براساس آن یک سرعتگیر آسفالتی در جاده نصب شده بود و سواری پراید موقع عبور از آن منحرف شده و چپ کرده است و چند نفر در داخل آن کشته شده‌اند. حالا مقصر کیست؟ اگر آن سرعتگیر نبود، قطعاً آن راننده به همراه فرزندانش زنده بودند.
وی درپایان با اشاره به این نکته که «افزایش جرایم رانندگی می تواند مؤثر باشد»، ولی یک «اما» بزرگ در جملات سرهنگ شرافتی دیده می شود، می افزاید: «اگر همه چیز سر جای خود و درست بود، فرهنگسازی طی سال‌ها انجام شده بود، اگر زیرساخت‌ها هماهنگی با قوانین داشتند، آن زمان مبلغ جرایم به جای ۵ برابر ۱۰۰ برابر افزایش پیدا می کرد، نه تنها مشکلی ایجاد نمی شد، بلکه موثر هم بود. در شرایط فعلی، افزایش مبلغ جریمه منجر به حواس پرتی و عصبی تر شدن رانندگان می شود که عامل بیشتر بروز بیشترین تصادفات جاده‌ای است. برای قشر پایین و متوسط جامعه مبلغ ۵۰۰ هزار تومانی جریمه بسیار سنگینی فعلا محسوب می شود و برای معیشت و هزینه‌های ماهیانه زندگی‌شان کلی مشکل ایجاد می‌کند.
دیدگاهتان را بنویسید