علی اکبر بصیرنیا - مدیرهتل های ایرانگردی و جهانگردی شمال کشور

سوغاتی، ظرفیتی برای گسترش گردشگری

امروزه کشور‌های مختلف جهان از سایه برخورداری از امکانات گوناگون و جاذبه‌های متنوع در پی جذب گردشگران به سوی خود هستند، گردشگری در حال حاضر به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری در جهان تبدیل شده است و بسیاری از کارشناسان و برنامه‌ریزان اقتصادی پس از نفت و خودروسازی، صنعت گردشگری را دررده سوم توسعه و پیشرفت جوامع به حساب می‌آورند.

سوغاتی، ظرفیتی برای گسترش گردشگری

در بسیاری از سفرها و فعالیت‌های تفریحی شاهد خرید سوغاتی هستیم. در گردشگری، سوغاتی به عنوان مرحله‌ای از تجربه سفر گردشگر است، اما نتیجه آن در مرحله بعد از سفر و زمانی است که گردشگران به مبدا بازگشته‌اند و درباره اقلام خریداری شده خود فکر، خاطرات و تجربیات خود از سفر را مرور می‌کنند.

بر اساس تعریف فرهنگ لغت کمبریج، سوغات چیزی است که افراد برای یادآوری لحظات خاص در مورد شخص، مکان، یک تجربه در طول سفر یا یک رویداد خریداری و سپس آن را نگهداری می‌کنند و به عنوان یک شی مادی برای ارتباط افراد با مکان‌ها و خاطرات سفر است.
خرید سوغاتی به خصوص در مورد گردشگران خارجی نوعی «صادرات نامرئی» محسوب می‌‌شود.
صادرات نامرئی به کالاها و خدماتی که توسط گردشگران خریده می‌‌شود، گفته می‌‌شود. این کالاها می‌‌تواند منجر به اشاعه فرهنگ مقصد برای گردشگران شود.
بعضی اوقات سوغاتی را برای خود می‌خریم تا خاطرات شیرینی که در سفر به یک مکان خاص تجربه کردیم را از یاد نبریم. اما بیشتر سوغاتی را برای خانواده و دوستان و اطرافیان می‌ خریم تا به آنها بگوییم به یادشان بوده‌‌ایم و گوشه‌‌ای از این خاطرات و تجربه‌ های سفر را برایشان به یادگاری می‌آوریم.
یک سوغات نه به خاطر خود آن کالا، بلکه به دلیل خاطرات مرتبط با آن، ارزش‌گذاری می شود. سوغاتی در یادآوری مکان‌هایی که به آنجا سفر کرده‌ایم و تجربیات شگفت‌انگیزی که داشته‌ایم به ما کمک می‌کند.
نتایج بررسی نشان داد که افراد به جای خرید کالاهای عمومی بیشتر سوغاتی‌های منعکس‌کننده ویژگی‌های منطقه را خریداری می‌کنند و در نتایج کمی و کیفی به‌طور واضح اهمیت ارتباط منطقه‌ای با سوغات مشهود بود.
همه شهرها محصولی خاص را به عنوان سوغاتی عرضه می کنند. چرا که به مرور زمان و تاثیر فرهنگ کلی و یا خرده‌فرهنگ حاکم بر یک شهر و یا منطقه، غذا و خوارکی‌ها، پوشاک، المان‌ها و… خاص آن شهر و منطقه بوجود آمده و گردشگران داخلی و خارجی با سفر به یک شهر سعی می‌کنند یک و یا تعدادی از سوغاتی‌های شهر و یا روستایی که سفر کرده‌اند، تهیه کنند.
سوغات ایران نیز مانند دیگر جاذبه‌‌ها، با تنوع بی‌مانند از شهری به شهر دیگر همواره در مرکز توجه مسافران داخلی و گردشگران خارجی بوده‌‌است. خرید سوغاتی یکی از منابع مهم درآمد برای مردم در شهرهای توریستی و گردشگرپذیر ایران بوده و درآمد ارزی خوبی را نصیب کشور می‌‌کند.
اما جنبه اقتصادی تنها مزیت خرید سوغاتی توسط گردشگران نیست. سوغاتی به خصوص اگر اصیل باشد و در همان شهر مورد نظر تولید شده باشد، به نوعی نماد و نشانه فرهنگی مهمی برای شناخته شدن آن شهر و آن مکان تلقی می‌شود.
شهر گرگان هم از این قاعده مستثنی نیست. این شهر به جهت دارا بودن فرهنگ و پیشینه کهن، طبیعت بکر و جذاب، اقوام مختلف و… دارای سوغاتی‌های خاص است. بنابراین طی سال‌های اخیر برنامه‌ریزی‌های جسته‌گریخته ای شده است تا تولیدکنندگان سوغاتی‌های گرگانی بتوانند محصولات خود را در معرض فروش گردشگران قرار دهند.
انواع شیرینی‌ها و نان‌هایی مانند نان زنجبیلی،نان خرمایی،حلو اماج، نان سرغربیلی،نان پادرازی،و نان شیرمال جزو مشهورترین سوغاتی‌های گرگان هستند. از سوی دیگر، گرگان به عنوان مرکز استان گلستان محل عرضه و فروش سوغاتی‌های دیگر اقوام و شهرهای استان نیز هستند.
بنابراین با اندکی توجه در دوران پساکرونا که درهای گردشگری به روی همه کشورها و شهرها از جمله گرگان باز خواهد شد خواهیم دید که، با افزایش و تولید درخور سوغاتی‌های گرگانی و گلستانی، می شود آن‌ها را به مهمترین فرصت و ظرفیت بازاریابی مقصد گردشگری گرگان تبدیل کرد.
گفتنی است امروزه صنایع دستی به خصوص صنایع دستی سنتی و اصیل ایرانی می‌تواند به عنوان سوغاتی منحصربه‌فرد و باارزش به بالا بردن ارزش افزوده و سود اقتصادی در صنعت گردشگری کمک شایانی نماید.